Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)

İttifak devletlerinin 1918 yılının sonlarına gelindiği zaman artık savaşı kazanmak gibi bir umudu kalmadı. Birinci Dünya Savaşı sonunda Osmanlı devleti dahil pek çok devletin lehine sonuçlar ortaya çıktı.

Almanya, Bulgaristan, Avusturya, Macaristan ve Osmanlı devleti savaşı kaybettiklerini anlayıp, İtilaf devletleri ile barışın sağlanması amacı ile görüşmenin yollarını aramaya başladı. 29 Eylülde Bulgaristan ağır koşullar içeren anlaşma imzalayıp savaştan çekildi. Bunu ateşkes için çekilen devletlerin, Amerika Birleşik Devletleri başvuruları izledi. Başkan Wilson, 8 Ocak 1918 de 14 maddelik barış çerçevesi çıkardı.

Yenildiğini kabul eden devletler de bu maddeler çerçevesinde anlaşma yapmak istiyor idi. Bunun üzerine de Amerika onlara uydu ve tutumunu daha sert bir şekilde gösterdi. Böylece Osmanlı Devleti dört gün süren görüşmelerden sonra 30 Ekim 1918 tarihinde Amiral’in direttiği hükümleri ortaya koyan Mondros Anlaşması imzalanmış oldu.

Mondros Ateşkes Anlaşması Nedir?

Mondros ateşkes anlaşması Osmanlı adına Rauf Orbay ile itilaf devletleri adına da İngiliz amirali Caltrop’un 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros limanında imzaladıkları anlaşmadır. Bu anlaşma pek çok nedenden dolayı imzalanmak zorunda kalındı. Çünkü Osmanlı Devleti’nin savaşacak bir gücü kalmamıştı. Cephelerde bir çökme meydana geldi. Wilson ilkelerine olan güvenden dolayı imzalandı.

Mondros Ateşkes Anlaşması Hangi Devletler Arasında Ne Zaman İmzalanmıştır?

Talat paşa İngiltere’yle anlaşma sağlansın diye Amerika Birleşik Devletinden ara buluculuk yapmasını istedi. 14 Ekimde kurulan yeni kabineden Bahriye nazırı İngiliz dostu Rauf Orbay oldu. Mondros ateşkes anlaşması itilaf devletleri ile Osmanlı Devleti arasında Birinci Dünya Savaşı sonunda imzalanmış olan, savaşı bitirmek için yapılan anlaşmadır. Bu anlaşma 30 Ekim 1918 tarihinde imzalandı.

Mondros Ateşkes Anlaşması Maddeleri Nelerdir?

İstanbul ve Çanakkale boğazları açılacak ve itilaf devletleri tarafından Karadeniz’in düşman saldırısına karşı işgal edilmesi sağlanacaktır.

1. Osmanlı sularında bulunan bütün kovan, mayın tarlası ve torpido mevzilerinin yeri gösterilecek, bu yerlerin taranması ve kaldırılması için yardımda bulunulacaktır.
2. Karadeniz’de bulunan mayınlar hakkında gerekli bilgi verilecektir.
3. İtilaf devletlerine kayıtsız ve şartsız olarak itilaf devletlerinin esirleri ile Ermeni esirleri İstanbul’da teslim edilecektir.
4. Osmanlı ordusu iç asayişin ve hudutların korunması dışında terhis edilecektir.
5. Osmanlının harp gemileri teslim olacak ve İtilaf devletleri tarafından gösterilecek olan Osmanlı limanlarında hapiste tutulacaktır.
6. İtiraf devletlerinin kendi güvenliğini tehdit edecek herhangi bir durum oluşur ise, stratejik noktalardan herhangi birini işgal edebilecektir.
7. İtilaf devletleri Osmanlı demir yollarından faydalanabilecek, ayrıca Osmanlı’nın ticaret gemileri itilaf devletlerinin hizmetinde bulunacaktır.
8. İtilaf devletleri tarafından Toros tünelleri işgal edilecektir.
9. Hükümetin haberleşme sağlaması dışında itilaf devletlerine telgraf, telsiz ve kabloların denetimi geçecektir.
10. İtilaf devletlerinin zabıtası aracılığı ile kontrol edilecek olan bütün demir yolları halkın kullanımına açık olacaktır.
11. Doğu Anadolu’da bulunan Bitlis, Van, Elazığ, Diyarbakır, Erzurum ve Sivas’ta herhangi bir karışıklık ortaya çıkar ise, itilaf devletleri bu altı ilde işgal edebilecektir.
12. Osmanlı esirleri serbest kalmayacak fakat itilaf devletlerinin esirleri serbest bırakılacak hükmü vardı.

Mondros Ateşkes Anlaşması’nın Önemi

Mondros ateşkes anlaşması İle fiilen Osmanlı devleti sona erdi. Boğazlarda bulunan hakimiyeti Osmanlı devleti bu anlaşma ile kaybetti. Anadolu toprakları anlaşma ile işgal edilebilir hale geldi. Osmanlı devleti iletişim ve ulaşım bölümlerini kaybederek, ordusu terhis edilerek ve donanmasının İtilaf Devletleri’nin eline geçmesi sağlanarak savunmasız bırakıldı. Yedinci madde ile itilaf devletleri işgal edecekleri bölgelere zemin hazırladı.

Doğu Anadolu bölgesinde 24. madde ile belirledikleri altı il sayesinde bir Ermeni devleti kurma amaçları vardı. Zaten itiraf devletlerinin asıl amacı Anadolu’da işgale başlamaktı ve bunu da ateşkes anlaşmasından hemen sonra göstermiş oldu. Yaklaşık olarak sekiz yıl süren savaşlardan sonra zamanında muhteşem bir devlet olan Osmanlı devleti perişan edilmiş ciddi yenilmiş idi.

Mondros Ateşkes Anlaşması Sonrası İşgaller Yapıldı mı?

Mondros ateşkes anlaşması sonrasında Anadolu’da pek çok yer işgal edilmeye başlandı. Antep, Urfa, Musul ve Maraş’ı İngilizler işgal etti. Bununla da kalmayıp Eskişehir, Merzifon, Samsun, Afyon, Batum ve İzmit’e asker çıkardılar. Daha sonra İngilizlerin işgal ettiği Antep, Urfa ve Maraş’ı Fransızlara bıraktılar.

Adana ve çevresini de Fransızlar işgal etti. Konya ve Antalya çevresinde İtalyanlar işgal etti. İşgallerin yapılmasını kolaylaştırmak için zararlı cemiyetleri azınlıklar kurdu. Dört bir yanda işgaller başlatılarak 1920 yılında itilaf devletleri Sevr anlaşmasını Osmanlı devletine imzalatacaktı. Böylece yapılan işgalleri resmen kabul ettiklerini belgelemiş olacaklardı.

Mondros Ateşkes Anlaşması’nın Türkiye İçin Önemi Nedir?

Osman devletinin yıkılmasından sonra Mondros ateşkes anlaşması ile Türkiye’nin çerçevesini çizdi. Türkiye’nin sınırlarını çizen ilk uluslararası belge olması nedeni ile büyük önem taşır. Osmanlı Devleti’nin bu anlaşmada yer alan ağır maddeler nedeniyle parçalanmasına ve hatta yok olmasına neden olduğu bilinir. Zaten bu anlaşma ile ana hedef Osmanlı’nın yok olmasını sağlamaktı. Milli cemiyetlerin kurulmasının önünü açtı. Rauf Orbay bu anlaşmaya imzalayarak herkesin gözünden düştü.