Türk Adını İlk Kez Kullanan Türk Devleti Göktürkler

Tarihte “Türk” adını ilk kez kullanan devlet Göktürklerdir. Köktürk ismiyle de bilinirler. Göktürkler, 542’li yıllarda ortaya çıkmıştır. Göktürkler’in kurucusu Bumin Kağan’dır. Bumin Kağan döneminde Çin ile resmî ilişkiler kurulmuştur. Fakat o dönem içinde Köktürkler, Avarlar’a bağımlı bir devlettir. Avarlar’a karşı yapılmış olan Tölis isyanı, Bumin Kağan zamanında bastırılınca elli bin kişi kadar bir ordu kendisine bağlanır.

Göktürk Devleti Nasıl ve Ne Zaman Kuruldu? Kurucusu Kimdir?

Göktürk Devleti, 552 senesinde kurulmuştur. Kurucusu Bumin Kağan’dır. Göktürk Devletinin doğusunu Bumin Kağan yönetirken batısını da kardeşi İstemi Yabgu yönetir. Göktürkler, Hunların soyundan olup “Aşina” adıyla anılan boya mensupturlar. Bu devletin başkenti Ötüken‘dir. Doğusunda Çin, batısında ise Sasani devletleri vardır. Doğuda Avar devleti, batıda ise Eftalit devletleri ile yapılan savaşlar sonucunda doğmuştur.

Devletin Bumin Kağan’dan sonraki hükümdarları sırasıyla şunlardır:

• Issık Kağan
• Mukan Kağan
• Tapo Kağan
• Işbara Kağan‘dır.

Göktürkler’in en parlak dönemi Mukan Kağan dönemidir. Tapo Kağan döneminde devlet Budizm’i benimsemiştir. Göktürkler, Işbara Kağan zamanında 582 senesinde doğu ve batı olarak ikiye ayrılmıştır.

Göktürk Devleti Nerede Kurulmuştur? Başkenti Neresidir?

Hunlar zamanında bozkırlarda göçebe olarak kurulmuşlardır. Hun İmparatorluğunun yıkılmasından sonra ise Aşina kabilesine dayandıkları bilinir. Bugün Moğolistan adı verilen bölgede Altay dağı eteklerinde Avar İmparatorluğu himayesinde yaşarlardı. Burada devletin demir ve dökme çelik işçiliği ile uğraşıyorlardı. Daha sonra Avar devletinden ayrılarak kendi devletlerini kurmuşlardır. Bu devletin başkenti Ötüken’dir.

Göktürklerin Özellikleri Nelerdir?

Göktürk devletinin özellikleri şunlardır:

• Bumin Kağan’ın başlatmış olduğu ayaklanma ile Ötüken’de kurulmuşlardır.
• Kuruluş tarihi 552, yıkılış tarihi 659’dur.
• Asya Hun Devleti’nden sonra Orta Asya’da kurulmuş olan ikinci büyük Türk devleti Göktürk Devleti’dir.
• Ülke doğu ve batı şeklinde ikiye ayrılıp, doğusu Bumin Kağan, batısı ise kardeşi İstemi Yabgu tarafından yönetilmiştir.
• Mukan Kağan dönemi, devletin en parlak dönemidir.
• Göktürkler döneminde Avar Devleti’ne son verilip Çin, himaye altına alındı.
• İstemi Yabgu döneminde Akhun Devleti yıkıldı.
• Tapo Kağan döneminde Budizm dini etkili oldu.
• İşbara Kağan döneminde Çin, Türkleri asimile etmek için uğraştı
• Göktürk Devleti, 582 yılında doğu ve batı olarak ikiye ayrıldı. Daha sonra doğusu 630, batısı ise 659 yılında Çin’in himayesine girdi.

Göktürk Devleti Nasıl Yıkıldı?

Göktürk devleti, Çinlilerin Türk boylarını kışkırtmaları sonucunda düzenlenen ayaklanmalar ile yıkılmıştır. Bu ayaklanmalardan sonra ülkede iç karışıklık çıkmıştır. Daha sonra ülke Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmıştır. Göktürk devletlerinin kendi aralarında yapılan savaşlar sonucunda Çinliler bu devleti M.S 630 senesinde yıkmışlardır. Hatun döneminde yaşanan iç karışıklıklarda hanedan kavgaları baş gösterdi. Bundan yarar sağlayan Türk boyları, yani Basmiller, Karluklar, Uygurlar birleşip Basmil liderini kağan yaptılar.

2. Göktürk (Kutluk) Devleti Nasıl ve Ne Zaman Kurulmuştur? Özellikleri Nelerdir?

681 senesinde Aşina ailesine mensup olan Kutluk Kağan, Çin’in kuzeyine yerleşmiş olan Türk boylarını yeniden bir araya getirdi. Çin, Kitan ve Uygurlar ile yapılmış olan savaşlar sonucunda Ötüken’de Göktürk Kağanlığı Kutluk tarafından güçlendirildi. Bu nedenle Kutluk Kağan‘a İlteriş ismi verildi.

692 de İlteriş Kağan‘dan sonra Kapgan Kağan devleti yönetmeye başlamıştır. Daha sonra ise Bilge Kağan dönemi başlamıştır. Vezir Tonyukuk‘un da bulunduğu bu dönem içinde İpek yolunun büyük bir bölümü denetim altına alınmış oldu.

Bu dönemde Çin vergiye bağlanmıştır. Devletin en parlak dönemi Bilge Kağan dönemidir. Bu dönem içinde ilk alfabe olarak bilinen 38 harfli Göktürk alfabesi bulunmuştur. Yine bu dönemde Türklere ait olan ilk edebi ve yazılı belge Orhun Anıtları diktirilmiştir.

Asya Hun Devleti’nden sonra tarihte ikinci kez Türkler tarafından tek bayrak altında toplanan devlet 2. Göktürk Devleti’dir.

Milliyetçilik duygusu, Göktürkler zamanında en yüksek düzeyde yaşanmıştır. 2. Göktürk Devleti’nin Orhun Anıtlarını dikmesiyle beraber Türk tarih ve edebiyatının ilk yazılı kaynakları oluşmuş oldu. Ayrıca verdikleri bağımsızlık mücadeleleriyle de birçok ülkeye örnek olmuşlardır. Bu bağlamda da Türk devletlerinin esaret altına giremeyeceklerini de birçok ülkeye göstermişlerdir. Ayrıca yaptıkları buluşlarla da anılan devletler arasında olmayı başarmışlardır.

2. Göktürk Devleti Nasıl ve Ne Zaman Yıkıldı?

Tonyukuk, Kültigin ve Bilge Kağan‘ın ölümünden sonra yani 734 senesinde devlet iyice zayıfladı. Uygur, Basmil ve Karluklar tarafından 744 yılında 2. Göktürk Devleti yıkılmıştır.