Fetret Devrini Başlatan Savaş: Ankara Savaşı
Ankara Savaşı, Osmanlı Devleti ve Timur İmparatorluğu arasında Ankara Çubuk Ovası’nda 1402 yılında yapılan savaştır. Osmanlı Devleti bu savaştan sonra fetret devrine girmiştir. Fetret Devrini başlatan savaş Ankara Savaşı’dır.
Bu yazımızda yarattığı sonuçlarıyla Osmanlı tarihinde önemli bir yeri olan Ankara Savaşı’nı inceleyeceğiz.
Ankara Savaşı Nedenleri
Yıldırım Bayezid Niğbolu zaferiyle Rumeli’de Osmanlı hakimiyetini kesinleştirmişti. Bir yandan İstanbul’un kuşatmasını sürdürürken bir yandan da Anadolu birliğini sağlamaya çalışıyordu. Karamanoğulları Beyliği’ne Akçay Savaşı’nı kazanarak son verdi.
Kadı Burhaneddin’in öldürülmesiyle Sivas,Kayseri,Tokat,Aksaray Osmanlı Devleti’ne geçti. Aydın,Menteşe ve İsfendiyaroğulları beyliğine son verdi. Bu beyliklerden kaçan Anadolu beyleri Timur Han’a sığındı.
Aynı şekilde Timur’un hükümdarlıklarına son verdiği Celayir Sultanı Ahmed Bey ile Karakoyunlu beyi Kara Yusuf da Yıldırım Bayezid’e sığındı.
İki tarafa sığınanlarda Yıldırım Bayezid ve Timur’u birbirlerine kötüleyip hükümdarların arasının açılmasını sağladı.
Timur Han, Yıldırım Bayezid Han’a mektup yazarak kendisine sığınanların iadesini istedi. Yıldırım Bayezid bu talebi reddetti.
Bunun üzerine Timur Osmanlı’ya gözdağı vermek isteyerek Anadolu beylerinin de kışkırtmasıyla Şam, Halep ve Sivas’ı işgal etti.
Timur’un Bağdat’a gitmesi üzerine Yıldırım Bayezid ,Timur İmparatorluğu’na ait olan Erzincan ve Kemah’ı işgal etti. Timur, Bayezid’e bir elçi göndererek şu taleplerde bulundu:
- Kara Yusuf ve Ahmed Sultan’ın teslim edilmesi
- Kemah ve Erzincan’ın geri verilmesi
- Yıldırım Bayezid’in Timur hakimiyetini tanıması
- Anadolu beylerinden alınan toprakların geri verilmesi
- Şehzadelerden birinin rehin olarak verilmesi
Yıldırım Bayezid’in bu talepleri reddetmesi iki hükümdar arasındaki savaşı kaçınılmaz hale getirmiştir.
Ankara Savaşı Nerede ve Ne Zaman Yapıldı?
Ankara Savaşı, Ankara yakınlarında Çubuk ovasında 28 Temmuz 1402’de meydana gelmiştir. Osmanlı Devleti ve Timur Devleti arasında yaşanmıştır.
Ankara Savaşı Nasıl Yaşandı?
Timur Han kuvvetli bir orduyla Anadolu içlerine doğru harekete geçti. Bunu duyan Yıldırım Bayezid, İstanbul kuşatmasına son vererek ordusunu Bursa’da topladı. Timur’un ordusu 140 bin kişiden oluşuyordu.
Hint seferinden sonra yanına aldığı filleri ordusuna da eklemişti. Timur ordusu 32 adet file sahipti ve fillerin üzerinde okçular konuşlanıyordu.
Bayezid’in ordusu: Osmanlı askerleri, Anadolu beyliklerinden toplanan askerler ve Sırp kuvvetlerinden oluşuyor, sayıları toplamda 80 bini buluyordu.
Bursa’dan ilerleyen Osmanlı ordusu Ankara önlerinde durdu. Bu esnada Timur Sivas’ı ele geçirmişti. Bu haber üzerine Bayezid ağırlıklı kısmı Ankara’da kalmak üzere ordunun öncü kuvvetlerini Sivas’a doğru gönderdi.
İki ordunun öncü birklikleri Sivas ve Tokat bölgelerinde karşılaşmış olsalarda savaş yaşanmadı. Timur burada savaşmayı kendisi için tehlikeli gördüğünden Kayseri’ye doğru harekete geçti.
Timur Bayezid’i kendisine doğru çekmek istese de Bayezid bu oyuna gelmeyerek savunmada kalmayı tercih etti. Timur Han hızla ordusunu toplayarak Çubuk Ovasına geldi.
20 Temmuz 1402’de iki ordu önce sabah namazını kıldı daha sonra savaş düzeni aldı. Yıldırım Bayezid Niğbolu savaşında işine yarayan hilal taktiğiyle hareket etti.
Ordunun en ön safında bulunan Azaplara verdiği emirle savaşı başlattı. Buna karşılık Timur ordusu, Azapların üzerine ok yağdırmaya başladı. Azaplar yoğun ok saldırısı sonucunda ağır kayıplar vererek geri çekilmeye başladı.
Bayezid taktiğinin işe yaramaması üzerine yeniçeriler ve sipahilere saldırı emri verdi. Timur karşı hamle olarak ağaçların arasına saklanmış filleri ileri sürüyordu.
Savaş filleri yeniçeri ve sipahileri şoka uğrattı. Çünkü bu savaşa kadar hiçbir muharebede fille karşılaşmamışlardı. Filler, Yeniçerilerin ok atışı ve sipahi saldırılarıyla etkisiz hale getirilmiştir.
Buna rağmen Osmanlı ordusu çok ağır kayıplar vermişti.Başlangıçta Osmanlı ordusu saflarında yer alan Kara Tatarlar, savaş esnasında taraf değiştirerek Timur ordusu saflarına geçip Sırp ve Rumeli askerlerine ok yağdırmışlardır.
Bazı Anadolu beyliklerinin saf değiştirerek Timur ordusu tarafına geçmeleriyle zaten az sayıda olan Osmanlı ordusu iyice güç kaybetmiştir ve bu durum bozgun havasına girmelerine sebep olmuştur.
Timur ordusuna genel saldırı emri vererek Yıldırım Bayezid’in sağ ele geçirilmesini istedi. Birkaç bin yeniçeriyle çarpışmaya devam eden Yıldırım Bayezid Han, Minnet Bey tarafından kaçmaya ikna edilmiştir.
At üzerinde kaçmaya çalışırken, Timur onu takip ettirmiş ve yakalatmıştır. Böylelikle Yıldırım Bayezid Han Timur’a esir düşmüştür.
Osmanlı Devleti Ankara Savaşı’nda Neden Yenildi?
1) Eski Anadolu beyliklerinden kalma bazı birliklerin ve Kara Tatarların Timur tarafına geçmesi,
2) Timur ordusunun güçlü, yorulmamış ve fillerle destekleniyor olması,
3) Yardımcı Sırp kuvvetlerinin ve şehzadelere bağlı birliklerin savaştan erken çekilmesi.
Ankara Savaşının Sonuçları Nelerdir? Fetret Devri Nasıl Başladı?
Savaş sonrası Timur’un Yıldırım Bayezid’e nasıl davrandığı hakkında rivayetler bulunmaktadır. Bayezid’e dostça davranarak onun her ihtiyacını karşıladığı, kendi çadırının yanında ona da çadır kurdurduğu söylenmektedir.
Bir başka rivayete göre ise Yıldırım Bayezid’i altından yaptırdığı bir kafese hapsetmiştir. Timur’un, Yıldırım Bayezid’e nasıl muamele gösterdiği kesinlik kazanmasa da Yıldırım Bayezid esaretten 8 ay sonra vefat etmiştir.
(Stanisław Chlebowski,1878)
Savaş sonrası Timur ordusunu ilerleterek başta Bursa olmak üzere Anadolu’nun çeşitli kentlerini işgal etmiştir. Hristiyan Hospitalier Şovalyeleri kontrolündeki İzmiri fethetmiştir.
Osmanlı Devleti geçici olarak dağılmıştır. İstanbul’un fethi ve İmparatorluk aşamasına geçiş 50 sene ertelenmiştir.
Osmanlı Devleti’nde Fetret Devri başlamıştır. İktidar, 11 yıl boş kalmıştır.
Anadolu Türk siyasi birliği bozulmuş, beylikler yeniden kurulmuştur.
