Türk Sembolleri ve Anlamları

Binlerce yıllık geçmişiyle en köklü milletlerden biri olan Türk milleti geçmişten günümüze kadar birçok uygarlık kurmuştur. Uygarlıkların kültürünü nesilden nesile aktarması için semboller ve simgeler her zaman sıklıkla kullanılan bir araç olmuştur.

Türkler tarihleri boyunca birçok simge ve sembol kullanmıştır. Bu yazımızda bu sembollerden en önemlilerini ve anlamlarını sizler için inceledik.

Çift Başlı Kartal

Türklerde çift başlı kartal sembolünün kökenleri Orta Asya’ya kadar dayanmaktadır. Orta Asya inancına göre kuşlar insana yeryüzü ve gökyüzü yolculukları boyunca eşlik etmektedir. Kartal simgesi yükseklik ve ululuk ile ilişkilendirilir.

Yakut Türklerinin efsanelerine göre kartaldan türeme inancı yaygındır. Bu da Orta Asya’da kartalın ne kadar kutsal bir varlık kabul edildiğini göstermektedir.

Şamanizm inancına göre kartal yer ve gök arasındaki çelik kapıyı tutmaktadır.

Anadolu Selçukluları yapmış oldukları cami, medrese, saray gibi yapılarda çift başlı kartal sembolünü koymuşlardır. Kartal koruyucu olarak yapılarda yer almıştır.

Artuklular kullanmış oldukları sikkelerde çift başlı kartal sembolüne yer vermişlerdir. Paralarda kullanılan kartal sembolü hükümdarın hükmetme gücünü göstermektedir.

Ay ve Yıldız

Ay ve yıldız sembolü M.Ö. 1000 yılında, Ön-Türk olarak bilinen Chouların bayrağında görülmektedir.

576-600 yıllarına ait Göktürk paralarında da ay ve yıldız sembolü kullanılmaktadır. Bu da İslamiyet öncesi Türk toplumlarında ay ve yıldızın kullanıldığını göstermektedir.

Osmanlı Devleti’nde ay ve yıldız kullanımının İstanbul’un fethinden sonra kullanılmaya başlandığı düşünülmektedir.

Genel olarak kabul edilen görüşe göre Türk bayrağındaki hilal İslamiyeti, yıldız Türklüğü, al renk ise toprağa karışan kanı ifade etmektedir.

Bazı görüşlere göre ay ve yıldız bağımsılığı ifade etmektedir. Bazı görüşlere göre ise ay İslamiyet’i, yıldız Peygamberi temsil eder.

Altı Köşeli Yıldız (Davut Yıldızı)

Altı köşeli Türk yıldızı Ön-Türk boylarında sıklıkla kullanılmış bir semboldür. Orta Asya Türkleri, bu sembolü bir tamga olarak kullanmıştır. Yaradanı ve yaradılanı simgelemiştir. Bir yol gösterici olarak kabul edilmiştir.

Bir başka görüşe göre altı köşeli yıldız sembolü Türklerin ay ve güneş sembolünden gelmektedir. Güneş temsillerinde kullanılan çok köşeli yıldızlar zamanla sadeleştirilmiş ve altı köşeli yıldıza dönüşmüştür. Yani altı köşeli Türk yıldızı güneşi simgelemektedir.

Selçuklu Yıldızı (8 Köşeli Yıldız)

Selçuklu yıldızı yada 8 köşeli yıldız Orta Asya’da Türkistan yıldızı olarak da bilinmektedir. Bu sembol, Selçuklularda birçok mimari eserde kullanılmıştır. Mimari eserlerin dışında halı, kilim, seramik ve heykellerde de Selçuklu yıldızına yer verilmiştir. Günümüzde Konya Büyükşehir Belediyesi bu sembolü kullanmaya devam etmektedir.

Selçuklu yıldızı iki adet eşit büyüklükte karenin merkezleri etrafında döndürülmesiyle oluşmaktadır. Bu iki kare iki farklı dünyaya atıfta bulunur. Bir tanesi şuan yaşadığımız maddi dünya, diğeri ise ölünce gideceğimiz manevi dünya yani ahirettir.

Zamanla yıldızın her bir köşesinin İslam’ın farklı bir erdemini simgelediği düşünülmüştür. Bu erdemler;  merhamet, sabır, doğruluk, sır tutmak, sadakat, mütevâzılık, cömertlik ve şükretmek olarak sıralanmıştır.

Bir başka görüşe göre zafer anlamına gelmektedir. Tüm yönlerde girişilen her işten zaferle ayrılınacağını anlatır.

Bozkurt

Bozkurt sembolü günümüzde en çok bilinen Türk sembollerindendir. Bozkurt Türklüğün bir sembolü olması sebebiyle birçok Türk devleti tarafından sıklıkla kullanılmıştır. Göktürkler bayraklarında kurt başını kullanmışlardır.

Bozkurt sembolü gökyüzünü temsil etmektedir. Savaş ruhunu, hürriyeti, hızı, doğayı temsil eder.

Ergenekon destanında Türk milletine dağdan çıkış yolu boyunca kurt eşlik etmiştir. Türklerin başına bir iş geldiğinde bozkurt onlara rehberlik eder ve yol gösterir.

Mustafa Kemal Atatürk tarafından miili sembol ilan edilen bozkurt, günümüzde Türk milliyetçiliğinin bir sembolüdür.

Kayı Boyu Sembolü: IYI

Kayı boyu bayrağında kullanılan sembol iki ok ve bir yayı ifade etmektedir. Kayı boyunun ilk atası Kayı Han’dır. Kayı kelime anlamı olarak güç, kuvvet ve iktidar sahibi anlamına gelmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Arması

Ortasında 8 uzun, 8 kısa ışını olan güneş ve çevresindeki 16 yıldızdan oluşan şekle “Cumhurbaşkanlığı Arması” denir.

Güneş sonsuzluğu ve bu özelliği ile Türkiye Cumhuriyeti’ni, 16 yıldız ise tarihteki bağımsız 16 büyük Türk devletini simgeler. Arma, Cumhurbaşkanlığının amblemi niteliğindedir.

Armada bulunan 16 yıldız 22,5 derece aralıkla ve güneşin merkezine eşit uzaklıkta dizilmiştir. 16 yıldızın birer ucu güneşin merkezine dönük konumdadır.