12 Eylül 1980 Darbesi Hakkında Tüm Bilgiler

12 Eylül darbesi veya 1980 ihtilali olarak bilinen darbe öncesinde Türkiye’nin durumu pek de iç açıcı değildir. Gerek siyasi kişilerin öldürülmesi gerekse artan terör sebebiyle halk tedirgindir. Ülkede genel olarak gerilim havasının hakim olması darbenin oluşmasına neden olacak en büyük etkilerdir. Ülkü ocakları eski başkanının ve işçi partisinin eski başkanının öldürülmesi olayların yavaş yavaş kızışmasına neden oldu. Ülke belirli sebeplerden ötürü bölünmeye gidiyordu. Bu ölümleri birçok parti çalışanının da öldürülmesi takip etti. Öyle ki dönem en çok siyasinin öldürülmesi ile dikkat çekmeye başladı.

12 Eylül 1980 Darbesini Kimler Yaptı?

1980 darbesi emir komuta zinciri ile hareket edilerek yapıldı. Dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren liderliğinde yapılan darbeye birçok kişi destek oldu. Öyle ki ülkenin gidişatı ve alınan kararların desteklenmemesi sebebiyle her geçen gün gerilim artıyordu. Bunun yanı sıra darbeyi yapacak olan kişiler uzun bir süre darbe ve darbenin sebepleri üzerine konuşarak bu karara varmıştır.

1960 darbesinden farklı olarak emir komuta zinciri içerisinde gerçekleşmesi darbenin direniş olasılığını da azaltmıştı. Dönemin başbakanı Süleyman Demirel’in aldığı kararlar, ülkenin rejiminin kötüye gitmesi, Atatürk ilkeleriyle bağdaşmayan kararlar alınması Kenan evren ve ekibinin darbe yapma kararı almasına neden olmuştu. Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer ve Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Sedat Celasun darbeye destek veren isimler arasında yer almıştır.

12 Eylül 1980 Darbesi Hangi Hükümete Yapıldı?

Türkiye büyük millet meclisinin hükümsüz kılınmasına yönelik yapılan darbe dönemin başbakanı Süleyman Demirel’e karşı yapılmıştır. Dönemin başbakanının ülkeyi gerektiği gibi yönetememesi iddialarıyla darbe yapılmasına karar verilmiştir. Darbe yapılmadan önce Süleyman Demirel’e siyasi iktidarsızlığa sebep olduğu düşüncesi ile bir uyarı mektubu yazılmıştır. Bu uyarı mektubu akabinde olumlu gelişmeler olmaması darbenin ilk adımlarının yavaşça atılmasına neden olmuş ve akabinde Süleyman Demirel ve partisine yönelik darbe yapılmıştır.

Siyasi sebepli ölümlerin sayısının günde ortalama 10’u bulması, yaşam pahalılığının artması ve ekonominin kötüye gitmesi hükümete karşı darbenin en önemli sebepleri arasında sayılmaktadır. Öyle olacak ki darbe yalnızca yurt dışında değil yurt içinde de olağan karşılanmış ve herhangi bir direniş gösterilmemiştir.

1980 Darbesi Nasıl Gerçekleşti?

Tamamen hükümete karşı yapılan bir darbedir, sivillere karşı herhangi bir hareket yapılmamıştır. Emir komuta zinciri ile gerçekleşen darbede en önemli görevi Kenan Evren üstlenmiştir. Gerek bildirim hazırlayıp okuması gerekse tüm detayları düşünerek darbe planını yapması sebebiyle 80 darbesi denince akla gelen ilk isim olmuştur. Darbe dönemin başbakanı ve liderlerine karşı yapılan bir darbedir. Gerek müdahaleler gerekse alınan kararlar sebebiyle 1960 darbesinden çok daha kapsamlı bir girişim olmuş ve olumlu sonuçlanmıştır.

Alınan darbe kararı ardından saat 03.00 civarında tanklar sokağa çıkarılmış, Demirel hükümeti içerisinde yer alan kişiler tutuklanmıştır. Tutuklanmalar sırasında evlere üniformalı askerler değil siyasi liderlerin arkadaşları giderek tutuklama işlemi yapılmıştır. 1960 darbesi ile sıklıkla kıyaslanan bu darbe 60 darbesine oranla çok daha ılımlı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Direniş yapılmaması ve darbenin büyük bir sevinçle karşılanması terörün o dönemin adı ile anarşinin son bulacağına inanılması darbenin en önemli etkileri olmuştur. Darbe sırasında ilk hedef siyasetçiler olmuş ve bu siyasetçilere olabildiğince nazik davranılması emri verilmiştir. Ptt ve meclis binalarının ele geçirilmesi ardından televizyon kanalına el koyulmuştur.

1980 Darbesi Sonrası Neler Yapıldı?

Kenan evrenin yönetiminde gerçekleştirilen darbenin bildirisi açıklandıktan hemen sonra sokağa çıkma yasağı konulmuştur. Ülkede sıkıyönetim ilan edilerek askerlere full yetki verilmiştir Sıkı yönetimin ilan edilmesi ardından izlenecek strateji belirlenmiş ve bu yönde çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Parlemonto ve hükümetin fes edilmesi ardından dokunulmazlıklar kaldırılmıştır.

Süleyman Demirel hükümetinin feshedilmesi ardından siyasilere nasıl bir yargı yapılacağı ile ilgili tartışmalar gündeme oturmuştur. 1960 darbesi sonrasında gerçekleşen idamlar düşünüldüğünde başbakanın idam cezası alıp almayacağı tartışılan konular arasında yerini almıştır. Askeri dönemin başlaması ardından 1961 Anayasası bir süre için rafa kaldırılmıştır.

80 Darbesinin Sonuçları Ve Türkiye’ye Etkisi

Darbenin Türkiye için birçok farklı etkisi olmuştur. Kimileri darbe yapılmasının gerekliliğini savunurken kimileri bu kararın yanlış olduğunu ifade etmiştir. Askerin yönetime el koyması ve bunun uzun bir süre boyunca devam etkisi ekonomiyi de olumsuz yönde etkilemiştir. Gerek yargılanma süreleri gerekse alınan birçok karar 12 Eylül darbesinin tarihe adını yazdırmasına sebebiyet vermiştir.

•Demirel hükümeti istifa ettirilerek, asker yönetime el koymuştur.

•Darbe sonrasında yapılan ilk icraat sokağa çıkma yasağı olmuştur, askerin yönetime el koyması durumun 9 yıl daha bu şekilde devam etmesine sebebiyet vermiştir.

•Darbe sonrasında saat 05.00 sularında Kenan Evren tarafından Süleyman Demirel, Bülent Ecevit ve Necmettin Erbakan’a tebliğ edilmiştir. Yapılan tebliğlerin her birinde “Hükümetiniz feshedilmiş, parlamento üyeliğiniz düşmüştür. Talimatı getiren subayın ikazlarına uyunuz” ifadesi yer almıştır.

•Bülent Ecevit Ve Süleyman Demirel eşleri ile birlikte tutuklanarak Hamzakoy’a gönderilmiş ve akıbetine karar verilmesi için 1 ay boyunca Hamzakoy’da bekletilmiştir.

•Gözaltı süresi 90 güne çıkarılmıştır.

•Bu süreçte Alpaslan Türkeş evinde bulunamadığı için tutuklanamamış sonrasında 14 Eylülde Teslim olmuştur.

•Darbe sonrasında ki 3 yıl içerisinde çok önemli kararlar alınarak kanunların büyük bir kısmı değiştirilmiştir.

•1982 Anayasası ile ilgili halk oylaması yapılmıştır. Halk oylaması ardından Kenan Evren Cumhurbaşkanı seçilmiştir.

•Sendika konfederasyonlarının tamamı darbe sonrasında kapatılmıştır.

•Gazeteler uzun bir süre boyunca yayın yapamamıştır.

•Toplam yargılanan kişi sayısı 230 bin civarındadır. Bu yargılanmalar sonucunda 517 kişiye idam cezası verilmiştir.