Türkiye’nin İlk Yerli ve Milli Otomobili Devrim Hakkında Tüm Merak Edilenler

29 Ekim 1961 sabahı, Türk mühendislerin gece gündüz uğraşarak çok kısa bir sürede kısıtlı imkanlarla ürettiği Devrim otomobili, TBMM önüne götürülerek Cemal Gürsel Paşa’ya sunuldu. 20 adet Türk mühendisi Türkiye’nin ilk yerli ve milli otomobili Devrim’i üretmeyi başarmıştı.

Bu yazımızda Devrim otomobilinin üretim süreciyle alakalı tüm merak edilenleri bulacaksınız. Gelin şimdi hep birlikte devrim yaratan otomobil Devrim’i daha yakından inceleyelim.

Devrim Arabası Nerede Üretildi?

TCDD’nin bakım ve onarım amacıyla kurulmuş, yüksek miktarda yedek parça üreten Sivas, Adapazarı, Eskişehir ve Ankara’da fabrikaları bulunmaktaydı. TCDD’nin işçi ve mühendis kadrosunun yetişmiş ve oldukça tecrübeli olması sebebiyle Devrim arabası projesinin TCDD tesislerinde üretilmesine karar verilmiştir.

Üretim için günümüzdeki adı TÜLOMSAŞ (Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A. Ş.) olan Eskişehir Demiryolu Fabrikası seçilmiştir. Fabrikada daha önce dökümhane olarak kurulmuş fakat kullanılmayan bir atölyede Devrim arabasının üretimi gerçekleşmiştir.

Devrim Arabası Ne Zaman ve Ne Kadar Sürede Üretildi?

Devrim arabası projesine 16 Haziran 1961 yılında TCDD mühendis ve yöneticilerinin yaptığı toplantı ile başlanmıştır. 129 gün içerisinde üretilmiştir. 29 Ekim 1961 günü Devrim arabası hazır bir şekilde Cemal Gürsel Paşa’ya sunulmuştur.

Devrim Arabası Nasıl Üretildi?

Devrim arabası projesini ilk olarak dönemin Cumhurbaşkanı olan Cemal Gürsel, Türk Sanayicileri ve İş Adamları toplantısında dile getirmiştir. Cemal Gürsel Paşa, yerli ve milli bir otomobil üretiminin gereklerinden bahsetmiştir.

16 Haziran 1961’de, Devlet Demiryolları Fabrikaları ve Cer Dairelerinin yönetici ve mühendislerinden 20 tanesi Ankara’da toplantıya davet edilmiştir. Toplantıya başkanlık eden TCDD Genel Müdür Yrd. Emin Bozoğlu, Ulaştırma Bakanlığı tarafından gönderilen yazıyı katılımcılara iletmiştir. Emin Bozoğlu ordunun cadde ve binek ihtiyacını karşılayacak bir binek otomobil üretilmesi görevinin TCDD işletmelerine verildiğini, 29 Ekim 1961 gününe kadar ilk türk otomobilinin üretilmesi gerektiğini katılımcılara bildirmiştir. Proje için ayrılan ödenek 1.400.000 TL’dir.

Projeye Demiryolları’nın görevlendirilmesiyle birlikte Devrim arabasının, bugünkü adı TÜLOMSAŞ olaln  Eskişehir Demiryolları Fabrikası’nda üretilmesine karar verilmiştir. Üretim için fabrikada daha önce dökümhane olarak kurulan fakat kullanılmayan bir atölye seçilmiştir.

Projede görevli 20 mühendis 4.5 aylık bir süreleri olması sebebiyle günde en az 12 saat çalışarak büyük bir fedakarlık göstermiştir. Üretimin yapılabilmesi için farklı tipte otomobiller incelenip fikir sahibi olunarak, arabanın boyutları, motor şanzıman vb. aksamlarının nasıl olacağı tasarlanacaktı.

Atölyenin hazırlanması için Eskişehir’e talimat verildi ve otomobili olanların 19 Haziran günü Eskişehir’de hazır bulunmaları istendi. Dökümhane atölyesinin zemini sac levharla kaplanarak üretime hazırlandı. Projenin bitimine kaç gün kaldığını gösteren levha kapının üzerine asıldı.

Yüksek mühendis Emin Bozoğlu başkanlığında devam eden Devrim Otomobili projesinde ilk olarak üretilecek olan otomobilin ana hatları belirlendi. 1000-1100 kg ağırlığında, 4 veya 5 kişilik bir otomobil tipine karar verildi. Motor 4 zamanlı ve 4 silindirli olacak ve 50-60 beygir gücü verecekti.

Karoseri için 1/10 ölçekli hazırlanan maketlerden birinin alçıdan modeli yapıldı. Karoserin damı,kaput vb. sacları beton bloklara çekilmek ve çekiçle düzeltmek suretiyle imal edildi. Çeşitli motorların incelenmesinden sonra Warswa motorunda karar kılındı. Warswa motoru örnek alınarak yandan subaplı, 4 silindirli motor Sivas Demiryolları Fabrikası’nda döktürüldü, Ankara Demiryolları Fabrikası’nda işlendi. Piston, segman ve kolları Eskişehir’de üretildi. Süspansiyon takımı “Mc Pearson” sistemine göre Eskişehir’de imal edildi.

1961 yılı Ekim ayında ilk yerli otomobil kullanıma hazır hale getirilmiştir. Bir taraftan ilk otomobilin yol denemeleri devam ederken bir taraftan da Cumhurbaşkanı’na sunulacak ikinci otomobilin yetiştirilmesine çalışılıyordu.

28 Ekim’de siyah renkteki 2 numaralı Devrim arabasının son kat boyası vuruldu. Ankara’ya sevk edildiği trende pasta ve cilası atıldı. Trende sıçrayabilecek kıvılcımlardan dolayı benzin deposu boş bırakıldı. Sabaha karşı Ankara’ya varan trendeki iki Devrim otomobili Sıhhiye’deki Demiryolu Fabrikası’na götürüldü. Depolarına birkaç litre benzin konuldu. Asıl yakıt ikmali Sıhhiye’deki benzin istasyonunda olacak, daha sonra Meclis’in önüne gidecekti.

Batı Kafasıyla Otomobil Yaptınız ama Şark Kafasıyla Benzin Koymayı Unuttunuz.

29 Ekim 1961 sabahı Devrim otomobilleri trafik polislerinin eşliğinde meclise doğru yola çıktı. Konvoydakiler benzin alma işinden haberleri olmadığı için petrol istasyonuna uğranmadan yola devam edildi. Acele getirilen benzin 1 nolu arabaya konuldu fakat Cemal Gürsel Paşa 2 numaralı arabaya binecekti. 2 nolu araca benzin konulamadan Cemal Paşa Anıtkabir’e gitmek üzere Devrim arabasına bindi. Yola çıkıldıktan 100 m sonra motor durdu. Paşa’nın “ne oldu?” sorusuna yüksek mühendis Rıfat Serdaroğlu “Paşam benzin bitti.” diye cevap verdi. Cemal Paşa 1 nolu Devrim’e geçerek Anıtkabir’e devam etti ve ünlü sözünü söyledi: Batı kafasıyla otomobil yaptınız ama şark kafasıyla benzin koymayı unuttunuz.

Devrim Otomobili Üretimine Neden Devam Edilmedi?

30 Ekim günü tüm ülke basını Devrim otomobilinin başarısızlığından söz etmiş ve “100 m gitti bozuldu” şeklinde başlıklar atmıştır. Cemal Paşa’nın diğer otomobille Anıtkabir’e kadar gitmesine rağmen bundan hiçbir gazete söz etmemiştir. Gazeteler Devrim’e çok para harcandığını bu paranın boşa gittiğini yazmıştır. Ulusal basındaki karalama çabalarının da etkisiyle Devrim otomobili üretimine devam edilmemesi kararı alınmıştır.

Devrim Arabası Yüzde Yüz Yerli mi?

Devrim arabasının elektrik donanımı ile diferansiyel dişlileri, kardan istavrozları,motor yatakları ile cam ve lastikleri dışında tüm parçaları yerlidir.

Devrim Otomobili Kaç Tane Üretildi?

Devrim otomobilinden toplamda 4 tane üretilmiştir. Bunlardan 3 tanesi hurdaya ayrılmış sadece 1 tanesi günümüze kadar kalabilmiştir. Son Devrim otomobilini Eskişehir Tülomsaş Devrim Arabaları müzesinde ziyaret edebilirsiniz.

Devrim Otomobilinin Teknik Özellikleri Nelerdir?

• Otomobilin Ağırlığı: 1250 kg
• Uzunluk/Genişlik/Yükseklik: 4500/1800/1550 mm
• Motor Tipi: A4L
• Motor Devri: 3600 d/dk
• Silindir Sayısı: 4            
• Silindir Çapı: 81 mm
• Stroke: 100 mm
• Silindir Hacmi: 2070 cm3
• Kompresyon: 6,8/1
• Güç: 50 HP
• Karakteristik: 4 Zamanlı, Su Soğutmalı, Yandan Subaplı, Basınçlı Yağlama
• İmal Tarihi: 1961
• İmal Yeri: Eskişehir Demiryolu Fab. TÜLOMSAŞ
• İmal Süresi: 4,5 Ay
• Üretim Sayısı: 4

Devrim Arabası Müzesi Nerededir?

Devrim Arabası Müzesi üretiminin yapıldığı Eskişehir TÜLOMSAŞ’ta bulunmaktadır. Müze kapalı alanını ziyaret ederek Devrim arabası üretim sürecinde yapılan çalışmalar hakkında geniş bir bilgi edinebilirsiniz. Müze açık alanında Devrim arabasını ziyaret edebilirsiniz.

Devrim Arabası Müzesi hakkında ayrıntılı bilgi için: https://www.muzegezi.com/eskisehir-muzeleri/tulomsas-ve-devrim-otomobili-muzesi/ sayfasını ziyaret edebilirsiniz.