Ho Chi Minh Kimdir? (1890-1969)
Ho Chi Minh, 1890-1969 yılları arasında yaşamış olan Vietnam bağımsızlık hareketi lideri ve Vietnam Demokratik Cumhuriyeti ilk başkanıdır.
Ho Chi Minh kimdir? Tarih sahnesine nasıl çıkmıştır? Vietnam için neler yapmıştır? Bu yazımızda Vietnamlı lider Ho Chi Minh Hakkında tüm merak edilenleri bulabilirsiniz.
Ho Chi Minh’in Hayatı
Ho Chi Minh yani en aydınlamış olan. O Vietnamlıları ışığa kavuşturan adam, isminin anlamıda tam olarak bu. Hayatı boyunca 70 civarı takma isim kullandı. Gerçek ismi Nguyen Tat Tanh olmakla beraber takma isim olarak Nguyen Ai Quoc ismini kullanıyordu. Kullandığı isimlerden anlamı Vietnamca ışığa kavuşturan anlamına gelen Ho Chi Minh’i seçti.
1919’un ilkbaharında galip gelen ittifak güçleri, 1. Dünya Savaşı’nın paramparça ettiği dünyanın, yeniden inşası için Paris’te buluşuyordu. Amerikan heyetinin başında başkan Woodrow Wilson bulunmaktaydı. Başkan Wilson’un sömürge halkların çıkarına avrupa devletleri kadar değer verilmesi beyanından etkilenen Vietnamlı, 29 yaşında bir genç, diğer milliyetçi arkadaşlarıyla beraber başkana bir dilekçe yazıyordu. Bu Vietnamlı milliyetçi genç Ho Chi Minh ‘ti. Dilekçesinde Wilson’un bu prensibinin kendi ülkesi içinde uygulanmasını istiyordu. Ho Chi Minh ‘in tarih sahnesine çıkışıda bu dilekçeyle oldu.
Ho Chi Minh 1890da Fransız Hindiçini olarak bilinen Vietnam‘da Fransız rejimindeki küçük çaplı bir yetkilinin oğlu olarak doğdu. Aydın ve milliyetçi bir ailesi vardı.
1905 yılında, babasının milliyetçi faaliyetleri sebebiyle Fransız sömürge yönetiminden kovulması, onun kafasında sömürgeye ve monarşiye karşı başkaldırı fikirlerinin, küçük yaşta oluşmasını sağladı.
1911 yılına gelindiğinde Fransız güdümündeki kukla imparator ve Fransızlar aleyhindeki bir eyleme katıldığı için okuldan atılıp tutuklanmak üzere mimlendi. Bunun üzerine Fan tiet şehrine giderek; kısa bir süre Fransızca öğretmenliği yaptı.Daha sonra Vietnam’ı terk etti ve 30 yıl sürgünde kaldı.
Ho Chi Minh’in Sürgün Hayatı
1911 sonunda bir Fransız yolcu gemisinde aşçı yamağı olarak çalışmaya başladı. Gemideki yolculukları esnasında edindiği izlenimlerini ileride yazacağı Le Proces de la Colonisation Française (Fransız sömürgeciliğinin eleştirisi) kitabında yer verdi. New York’u ve Boston’u ziyaret etti.Bir süre pasta şefi olarak çalıştı.Daha sonra Londra’ya gitti. Londra’da kar küreme işinde çalıştı. Paris‘te fotoğraf renklendirdi. Fransa’da Vietnam’dan zorla getirilen Vietnamlı işçilerle birlikte yaşadı. Chi’nin siyasi kişiliği Vietnamlı işçilerin arasında yaşadığı yıllarda olgunlaştı.Daha sonra Fransız Sosyalist Partisi’ne katıldı. Vladimir Lenin’in sömürgecilik karşıtı görüşlerini öğrendiği zaman komünist oldu.
1923 yılında eğitim için Moskova’ya gitti.Burada Lenin’in dünya çapındaki devrimi gerçekleştirmek için kurduğu komitelerde Sovyet ajanı olarak eğitim aldı. Sürgündeki Vietnamlı devrimci grupları örgütlemek ve Hindiçin Komunist Partisi’nin kurulmasına yardım etmek üzere Güney Çin’e gönderildi. Bu süreç boyunca aklında sadece ülkesi Vietnam vardı.
1941 yılında Japonların Vietnam’ı işgal etmesi üzerine, Güney Çin’den Vietnam’a giriş yaparak ülkesine geri döndü. Japonlar işgalden müttefikleri Fransızlara sömürgelerini denetlemeye devam etme izni verdi. Bazı Vietnamlılar Japonlara dost gözüyle baksada, Ho Chi Minh yabancı işgalciler olarak görüyordu. Chi’ye göre Japonları ve işbirlikçisi Fransızları yenmek için her yaştan, her türden vatanseveri, işçiyi, çiftçiyi, tüccarı ve askeri birleştirip örgütlemenin vakti gelmişti. Yıllardır planını yaptığı Vietnam bağımsızlık hareketini artık başlatmalıydı.
Viet Minh’in Kuruluşu ve Yükselişi
1941 yılında, Ho Chi Minh yurda dönüşünün ardından, Chi Pac Bo adlı küçük bir köyde, Karl Marx adını verdiği bir dağın eteğinde, Lenin adını verdiği akarsuya bakan bir mağaraya üs kurdu.Bu bölgede Viet Minh adını verdiği gurubu kurarak devrim hareketini başlattı. Viet Minh’e katılım çok yüksek oranda oldu. Ho devrimi için bir savaş örgütü kurmak ve onu yönetmek amacıyla bir zamanlar Fransız tarihi öğretmeni olan Vo Nguyen Giap’tan yardım aldı. Giap komunizmi çabuk benimsemişti ve eşi hapishanede Fransızlar tarafından öldürüldüğü için Fransızlardan nefret ediyordu. Giap tam kapsamlı bir saldırı için hazır olana dek gerilla taktiklerini benimseyen özgün bir savaş teorisi geliştirdi. Ordularının her yerde olacağını aynı zamanda hiçbir yerde olmayacağını söylüyordu. Vietnam ormanları gerilla taktiğini olabildiğince mümkün kılıyordu. Zayıfların güçlülerle savaşında en ideal yöntem gerilla taktiği olmalıydı.
1945 ilkbaharında, Amerika hükümeti Vietnam’daki Japon yönetimini baltalamak amacıyla müttefik arayışına girdi. Bu arayışa cevap Ho Chi Minh’ten geldi. CIA savaş zamanında kullandığı gizli öncüsü SHO’yu Vietnam’a göndererek Ho Chi Minh’le temasa geçti. SHO gerillara silah tedarik etmeye başladı.Ho Chi Minh o dönem Amerika’yı demokrasi şampiyonu bir ülke olarak gördüğünü söyleyerek övgülerde bulunuyordu
Ülkede büyük bir kıtlık baş göstermişti. Her gün yüzlerce insan açlıktan ölüyordu. Vietnamlılar açlıktan ölürken, Japon depoları pirinç doluydu. Viet Minh girebildikleri bütün depolara bulabildikleri pirinçleri insanlara dağıtıyordu. Bu sayedeVietnam halkı Viet Minh’i kurtarıcı olarak görmeye başladı.
Japonya’ya atılan atom bombalarının ardından, Japonların teslim olacağı düşünüldü. Ho Chi Minh Fransızlar yeni bir sömürge yönetimi kurmadan, Vietnam halkını yeni bir yönetim kurmaya davet etti. Ülkenin heryerinde eylemler başladı. 2 Eylül 1945’te, Japonların teslim olduğu gün, yüz binlerce Vietnamlı bağımsız Vietnam’ın yeni lideri olan Ho Chi Minh’in konuşmasını dinlemek üzere Hanoi’ye geldi. Ho’nun ilk sözleri “Bütün insanlar eşittir. Ve bize bahşedilen devredilemez haklar vardır. Bunlar yaşam, özgürlük, mutluluk arayışıdır.” oldu. Artık herkes bağımsız bir Vietnam olacağını düşünüyordu. Ho Chi Minh ABD’nin Vietnam’ın bağımsızlık mücadelesine destek vereceğini düşünüyordu.
1.Hindiçin Savaşı
26 Eylül 1945’e gelindiğinde, Vietnam bağımsızlık hareketine yardım için bölgede bulunan bir SHO komutanı olan Dewey , Viet Minh tarafından Fransız subayı sanıldığı gerekçesiyle öldürüldü. Yarbay Dewey‘ nin ölümünün ardından Vietnam’a yeni Fransız birlikleri gönderildi. Ve bütün ülkeyi yeniden işgal etmeye başladılar.Fransızlarla mücadeleederken General Giap devrimin komunist kontrolünü pekiştirmek için ülke içinde; rakip milliyetçi parti üyelerini, troçkistleri, katolikleri, tefecileri, Fransızlarla iş birliği yapmakla suçladığı insanları acımasızca öldürüyordu.
1946’da Hanoi’de Fransızlarla Viet Minh arasında savaş başladı. Viet Minh Fransızların savaş gücüyle baş edemiyordu. Ho, Giap ve yoldaşarı şehirden kaçmak zorunda kaldı.Ho kuzeydeki mağara karargahına döndü ve radyodan ulusal çapta gerilla savaşı çağrısı yaptı.Tüfeği olanlar tüfeğini, kılıcı olanlar kılıcını, kılıcıda olmayanlar mızrak ve sopalarını kullanacaklardı.Fransa bölgeye binlerce asker çıkarıyor, şehirleri işgal ediyor ve izole karakollar kuruyordu.Viet Minh yollara mayın döşüyor, köprüleri, trenleri havaya uçuyor, Fransız devriyelerini pusuya düşürüyor ve ortadan kayboluyordu. Fransızlar intikam için en yakın masum köyleri yakarken Viet Minh’te Fransızlarla bağı olan herkesi öldürüyordu. Fransızlarla bağı olanlar canlı canlı yakılıyor, diri diri gömülerek öldürülüyordu.Ülkede iki taraftanda zulüm başlamıştı.
Kuzey Vietnam’ın Kuruluşu
1949’da Rusya’nın nükleer güç haline gelmesinden birkaç hafta sonra Çin’de Mao Zedung yönetimi ele geçirdi. 1950 yılında Ho Chi Minh’in isyanını resmi olarak tanıyarak her türlü silah, ekipman, askeri eğitimi sağlayacağını bildirdi. Sovyetlerde Viet Minh’i tanıyarak yardım teklif etti. ABD başkanı Truman, Güney Asya’da komunizmin yayılmasını önlemek amacıyla Fransızlara 23 milyon dolarlık yardım paketini onayladı. Çin ve Sovyetler’in desteğiyle Viet Minh modern bir savaş gücüne dönüşmeye başladı. Başkan Truman Fransız ordusuna yardım için gemiler dolusu ciplerle beraber 35 askeri danışmanı da kullanımı denetlemesi amacıyla Vietnam’a gönderdi. Artık ABD resmi olarak Vietnam’a girmişti. Truman yardım miktarını giderek arttırarak Fransa’ya yardıma devam etti. Viet Minh ordunun modernizasyonuyla Fransa karşısında üstün bir konuma geçmişti. Amerika’nın Fransızlara desteği Vietnam halkının Amerikalılara karşı nefretini artırıyordu.
1953 Yılına gelindiğinde Fransızlar 7 yıldır savaşıyorlardı. 100.000’ den fazla kayıp vermişlerdi. Fransa’da savaş karşıtı gösterilerin boyutu artıyordu. Fransa’daki solcular Hindiçin’de ki uzlaşmazlığa ‘’Kirli Savaş’’ demeye başladı.
Viet Minh 1953 yılı sonuna doğru ülkenin büyük kısmında yönetimi ele almıştı. General Giap’ın 7 Mayıs 1954’te, Fransa’nın en büyük askeri kuvvetinin bulunduğu Dien Bien Phu bölgesinde hakimiyet kurmasıyla birlikte tüm Kuzey Vietnam Viet Minh kontrolüne girmiş oldu.Kazanılan bu zafer üzerine daha çok mücadele edemeyeceğini anlayan Fransa uluslar arası bir konferansla savaşı bitirmeyi onayladı. Kurulan Kuzey Vietnam Demokratik Cumhuriyeti’nin devlet başkanı, Viet Minh hareketinin lideri Ho Chi Minh oldu.Ülke kuzey ve güney olmak üzere ikiye ayrıldı.
1956 yılında iki tarafın tekrar birleşmesi öngörülüyordu. Guney’ deki Diem hükümeti Cenevre anlaşmasına uymayı reddetti. 1957 yılında Ho Chi Minh’in Viet Kong‘u Güney ‘ deki askeri hedeflere ve güneyli diplomatlara karşı bir suikast ve gerilla programı başlattı.
Ho Chi Minh’in Ölümü
ABD Güney Vietnam’a desteğini her geçen gün artıyordu. Aralık 1961’de baslayan askeri sevkiyat artarak devam etti. 1965’te geniş çaplı askeri harekat ve hava saldırıları başlatarak Vietnam Savaşı’na tam anlamıyla dahil oldu.
Ho Chi Minh Temmuz 1966’da yaptığı bir konuşmada, Vietnam halkına bağımsızlık ve kurtuluş kadar değerli hiçbir şey olmadığı mesajı veriyordu.
ABD Başkanı Johnson 1968 yılı başlarında savaşı durdurmayı düşünerek barış görüşmelerine başlama kararı aldı. Ho Chi Minh Vietnamlilarin deyişiyle ”Ho Amca ” ,“Vietnamlilari ışığa kavuşturan adam” 2 Eylül 1969’da Hanoi’de öldü. Ölümüne kadar tüm Viet Kong birliklerinin başkomutanıydı. Öldüğünde yakılmasını ve küllerinin ülkenin kuzey,orta ve güney kesimlerindeki tepelerin zirvelerine gömülmesini vasiyet etti. O öldüğünde çatışmalar hala devam etmekteydi. Son ABD askeri kuvvetleri 1973’te Vietnam dan ayrildi. Nisan 1975’te komünist güçler Saigon kentinin adını Ho Chi Minh Şehri olarak değiştirdi.
Ho Chi Minh Sözleri
“Sizden öldürdüğümüz her bir kişiye karşılık bizden on adam öldürebilirsiniz ama bu şartlarda bile kaybeden siz, kazanan biz olacağız.”
“Sömürgeciliği suçlamıyorsanız, sömürge halkının tarafını tutmuyorsanız, yapacağınız devrim ne biçim devrimdir?”
“Fransız işçileri bir sömürge yerlisini aşağılık, değmez, anlayışsız ve tembel bir kişi olarak görür. Yerliler de bütün Fransızları pis sömürücüler olarak görür. Emperyalizm ve kapitalizm bu karşılıklı kuruntudan faydalanmasını bilir ve suni olarak ortaya çıkan bu ırklar hiyerarşisini propoganda fırsatı yapar ve birleşmesi gereken güçleri böler”
“Emperyalizm kağıttan bir kaplandır.”
“Barışı kazanmak kolay şey değildir. Zorlukları ve elverişli etkenleri ile uzun, çetin, karmaşık bir mücadeledir”
Ho Chi Minh Kitapları
1) Kahrolsun Sömürgecilik
2) Ho Chi Minh Seçme Şiirler
