Dünyanın En Büyük İmparatorluğu: Roma İmparatorluğu
M.Ö 1. Yüzyılda Akdeniz’de hüküm süren bu imparatorluğu Augustos kurmuştur.
Dünyanın en büyük imparatorluğu Roma İmparatorluğu olarak tarihte yer almaktadır.
375 yıllarında yaşanan Kavimler Göçü olayından sonraki buhranlı dönemlerde bu imparatorluk Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmaktadır.
İlk zamanlar Roma Cumhuriyeti olarak düşünülen bu imparatorluğu kimin kurduğu tam olarak bilinmemektedir. Dünya Tarihinde en uzun süre varlığını sürdüren imparatorluk Roma İmparatorluğu olarak tarihte yer almaktadır.
Ayrıca bu imparatorluk Dünya tarihinin ve medeniyetinin şekillenmesinde büyük bir rolü bulunmaktadır.
Roma İmparatorluğu Nasıl Ve Ne Zaman Kuruldu?
M. Ö 1. yy da Augustos tarafından kurulan imparatorluk Akdeniz’de egemenliğini sürdürmüştür. Sonrasında yaşanan Kavimler göçü ve ardındaki süreç olumsuz yönde ilerleyerek İmparatorluğun batı ve doğu olarak ayrılmasına yol açmıştır.
İtalya yarımadasında doğmuş ve bu bölgenin Jeopolitik konumundan da faydalanılarak Akdeniz boyunca hükümdarlığını sürdürmüştür.
Aynı zamanda bugünkü İtalya Tiber ırmağına bakan birkaç köyden kurulmuş olan Eski Roma İmparatorluğu olarak dünyanın en bilinen imparatorluğunun merkezi konumunda olur.
Roma imparatorluğu tarihte çok etkin bir imparatorluk olmasından dolayı birçok ülke dilini, yasalarını, yönetim biçimini ve edebiyatını bu imparatorluktan almıştır. En çok bilinen hükümdarı Sezar’dır.
Jül Sezar Dönemi
Hiç Kuşku götürmeksizin Tarihin en bilinen Roma Hükümdarı Jül Sezar’dır. Aynı zamanda Romalı bir asker ve lider olan Sezar, Dünya Tarihinde en önemli insanlar arasında yer almaktadır.
Diktatör bir yapıya ve anlayışa sahip olan Sezar bu yönüyle de Tarihin bilindik unutulmayan isimlerindendir.
Hayat boyu İmparator unvanını alan Sezar diktatör bir anlayışa sahip olduğundan Roma Cumhuriyetiyle bu konuda pek anlaşamamıştır. Sezar daha çok monarşik bir yapının etkili olabileceğini savunmaktadır.
Sezar daha çok Cumhuriyet yönetimini merkezileştirmek istemiş fakat senatörler bu konuda endişe duymuşlardır.
Sezar’ın imparatorluğu yönetme biçiminden endişe duyan senatörler toplanarak Jül Sezar’a suikast planı yapmaya karar vermişlerdir. Aralarında döneminde Sezar’ın affetmiş olduğu kişi de vardır.
Suikast çabaları sonuçsuz kalmayarak Jül Sezar M.Ö 15 Mart 44 yılında senatörler tarafından bıçakla katledilerek öldürülmüştür.
Sezar bu sırada bağışladığı kişiyi kendisini öldürmeye yaklaşan kişilerin arasında görünce şaşırarak “sende mi Brutüs” demiştir. Dolayısıyla bir zamanlar affettiği kişinin kendisini öldürmek istemesini hayretle karşılamıştır.
O Dönemler bu kişinin Sezar’ın üvey oğlu hatta kendi öz oğlu olduğu tarih kitaplarında geçmektedir.
İmparator Augustos Dönemi
Jül Sezar’ın senatörler tarafından katledilmesinin ardından yönetimi Sezar’ın avlatlığı olan Octavianus almıştır. Octavianus siyasi, mali işleri zamanında çözümleyerek yönetimi idare etmiştir.
Yönetim yeni haliyle kabul görerek eski halinden memnun olmayan senatörler bile Octavianus‘un başarısını kabul etmişlerdir. Hatta bu kişiye Augustos ismini uygun görmüşlerdir. Fakat Augustos aile ismi sayılan Sezar ismiyle devam etmiştir.
Bu aşamadan sonra kurulan yönetimler şu şekildedir:
- Julio- Claudian Hanedanı
- Tiberius
- Titus
- Domitianus
- Antoninler
- Nerva
- Trajan
- Hadrianus
- Antoninus Pius
- Marcus Aurelius
- Üçüncü Yüzyıl Krizi
- Konstantin Ve Oğulları
- Valentinianus Hanedanı
- Theodusius Hanedanı
Bu Hanedanlar Augustos döneminde yer almış Roma İmparatorluğunu etkilemiş yönetimlerdir.
Roma İmparatorluğunun Özellikleri
Roma İmparatorluğu Bugünkü İtalya’da Etrüksler tarafından kurulmuştur. Lakin bu uygarlığın oluşum aşamasında yer alan kavim Latinler’dir.
Roma Uygarlığı düzenli ve sistematik ordusu sayesinde başarılı bir gelişme sağladılar. Britanya’nın güneyinde bulunan Somali ve doğusunda yer alan Hazar ve batısında ki Portekiz de bu uygarlığın egemenliğindedir.
Roma uygarlığının özellikleri öncelikle doğu ve batı olarak ayrılmasıdır. Kavimler göçü yaşandıktan sonra ikiye ayrılan İmparatorlukta kölecilik yaygındı.
Halk sınıflara ayrılmış olduğundan zaman zaman halk arasında iç savaşlar çıkmaktaydı. Kralın yanında onun işlerine yardımcı olmak için senato bulunmaktaydı. Cumhuriyet döneminde bu görevi Konsüller üstlenmişti. Konsülleri de her sene senato seçerdi.
Ayrıca Roma imparatorluğunda Pleb ve Patrici arasındaki sorunların bitmesi için 12 Levha Kanunları bugünkü anayasa kanunlarının temelini oluşturmaktadır.
Yunan ve Helen uygarlığını tüm Avrupa’ya yaymış olan imparatorluktur. Latin alfabesini oluşturmuş ve güneş takvimini Jülyen takvimi olarak düzenlemişlerdir.
Roma İmparatorluğunun Sınırları
İtalya’da küçük bir köy olarak kurulan uygarlık zaman içerisinde yıllar geçtikçe güçlendi. Ve Perslerin ve Yunanlıların uzun süren savaşları boyunca Roma imparatorluğu da kendi halinde büyüyüp genişledi.
Bu şekilde güçlenerek sınırlarını büyüten imparatorluk Anadolu ve İstanbul topraklarına kadar geldi.
M.Ö 300 yıllarından gelen ve M.S 1453 yılında Fatih’in İstanbul’u almasıyla son bulan imparatorluk sınırları oldukça gelişmiştir.
Roma İmparatorluğu Nasıl Bölündü?
Roma imparatorluğu 395 yılına gelindiğinde ciddi anlamda sıkıntılar geçirerek çareyi Doğu ve Batı olarak bölünmekte bulmuştur. Doğu Roma İmparatorluğu başkenti Constantinopolis olurken, Bati Roma İmparatorluğunun ise Milano ve sonrasında da Ravenna olmuştur.
Bu imparatorluğun çöküş süreci ve bölünmesi gibi olaylar ciddi anlamda maddi sıkıntılardan ve uzun süren savaşlardan kaynaklıdır.
Ayrıca bu savaşlar sürerken Hristiyan halkının ayaklanması, valilerin isyanı, ücretli askerlerin isyan etmesi gibi birtakım sebepler bu imparatorluğun bölünmesini sağlamıştır.
Batı Ve Doğu Roma İmparatorlukları Nasıl ve Ne Zaman Son Buldu?
Batı Roma kurulduğu dönemlerde çok fazla etkili bir yönetim olamamıştır. Devleti imparatordan ziyade patrici diye bilinen askerler yönetmiştir. Ayrıca Batı Roma Germen askerlerinin ayaklanmasıyla imparatorluk darbe almıştır.
Doğu Roma ise izlediği doğru stratejiler sayesinde kaybettiği İtalya’nın bir kısmını geri kazanmıştır. Batı Roma’ya göre 10 yüzyıl daha fazla hükümdarlığını süren uygarlık İstanbul’un 1453 yılında fethi ile son bulmuştur.
Akabinde Yunanlıların birtakım İstanbul’u ele geçirme planları olmuş, fakat Kurtuluş Savaşı sırasında Türk Milletinin Yunanlılar karşısındaki tutumu bu düşünceyi ilelebet tarihe karıştırmıştır.
Roma İmparatorluğu ile ilgili Khan Academy’nin hazırlamış olduğu videoyu izleyerek de bu konu üzerinde birçok bilgiye sahip olabilirsiniz.
