Sevr Antlaşması Nedir? Sevr Anlaşmasının Maddeleri Nelerdir?

Türk tarihinin en ağır anlaşması Sevr Antlaşması‘dır. Osmanlı topraklarını parçalanmasına öngören anlaşmanın şartları çok ağır olmasına karşın imzalanmış ancak Türk halkı ve TBMM tarafından kabul edilmemiştir. Türk tarihinde yürürlüğe girmeyen antlaşmalar arasında yer alan Sevr Antlaşması’na ait bilgiler şöyledir;

Sevr Antlaşması Nedir?

Sevr Antlaşması Birinci Dünya Savaşı’nı bitiren antlaşmadır. Birinci Dünya Savaşı’nın İtilaf devletleri tarafından kazanılmasının ardından devletler Osmanlı devletini paylaşmaya karar vermişlerdir. Kendi aralarında yaptıkları anlaşmaya göre ittifak grubunda yer alan Osmanlı’yla yapacakları barışın koşullarını anlatmak amacıyla Osmanlı Hükümeti’ni Paris’e çağırmışlardır. Barış şartlarını gören hükümet şartların ağır olduğunu düşünerek şartları kabul etmeden İstanbul’a dönmüştür.

Emellerine ulaşamayan İtilaf devletleri harekete geçmişlerdir. İtilaf devletleri arasında olan Yunanlılar Osmanlı’ya ait toprakları işgal etmiştir. İşgali durdurmayacağını anlayan Saltanat Şurası Mebusan Meclisi’nin onayını almadan yaptığı görüşmeler sırasında antlaşmanın imzalanmasına karar verilmiştir. Alınan karar üzerine Osmanlı heyeti Fransa’ya giderek Paris şehrinde bulunan Sevr kasabasında söz konusu Sevr Antlaşması’nı imzalamıştır.

Sevr Antlaşması Kimler Arasında Yapılmıştır?

Osmanlı Devleti’nin topraklarının paylaşılması amacıyla hazırlanan Sevr Antlaşması 10 Ağustos 1920 tarihinde İtilaf devletleri ve Osmanlı heyeti arasında imzalanmıştır. Antlaşmayı imzalayan İtilaf devletleri şunlardır; Japonya, Romanya, İngiltere, Çekoslovakya, Fransa, Portekiz, Yunanistan, İtalya, Belçika, Hicaz, Ermenistan, Polonya, Sırp-Hırvat Sloven Devleti ve Britanya devletleridir.

Sevr Antlaşmasını Kim İmzalamıştır?

İtilaf devletleri arasında bulunan ABD Osmanlı Devleti ile savaşmadığı için, SSCB ise Milletler Cemiyeti üyesi olmadığı için Sevr Antlaşması’nı imzalamamıştır. Anlaşmayı imzalayan Osmanlı heyetinde yer alan isimlerse şunlardır; Bağdatlı Mehmed Hadi Paşa, Rıza Tevfik Bey ve Reşat Halis Bey‘dir.

Sevr Antlaşması Maddeleri Nelerdir?

İtilaf devletleri ve Osmanlı heyeti tarafından imzalanan Sevr Antlaşması 433 maddeden oluşmuştur. Anlaşmanın orijinal metni Fransa’da bulunmaktadır. Sevr Antlaşması’nın maddeleri arasında şunlar yer almıştır.

Osmanlı Devleti’nin başkenti İstanbul olarak kalacağı ve Osmanlı’nın anlaşmaya uymaması halinde İstanbul’da ellerinden alınacağı belirtilmiştir. Ayrıca Osmanlı toprakları İstanbul ve çevresindeki küçük topraklara sınırlı kalacağı belirtilmiştir. Antlaşma maddeleri arasında Rodos ve On İki ada İtalya’ya verilirken Ege Adaları Yunanlılar’a bırakılacağı yer almıştır.

Doğu Anadolu topraklarında Ermeni devleti kurulmasına karar verilmiştir. Irak, Musul ve Arabistan topraklarının İngiltere’ye verileceği yer almıştır. Batı Anadolu ve Doğu Trakya’nın Yunanlılar’a verilmesi kararlaştırılmıştır. Kapitülasyonların genişletilmesine ve azınlıklara geniş haklar verilmesine karar verilmiştir.

Boğazların savaş zamanında dahil açık bırakılarak denetiminin Avrupa Komisyonu’na ait olmasına ve komisyonda Türk üye bulunmamasına karar verilmiştir. Bu maddeler dışında Osmanlı mali bütçesinin İtalyan, Fransız ve İngiliz üyelerinden oluşan Düyun u Umumiye tarafından yönetileceğini belirten madde yer almıştır. Osmanlının mali sıkıntıda olması sebebiyle savaş tazminatı ödemeyeceğine yer verilmiştir.

Osmanlı’nın askeri gücünün 50.700 askerle sınırlandırılmasına karar verilmiştir. Ayrıca devletin orduda ağır silahlar bulundurmamasına karar verilmiştir. Bunun dışında Osmanlı donanmasının İtilaf devletlerinin denetimi altına girmesine karar verilmiştir.

Bunlar dışında Kürtlerin Doğu Anadolu topraklarında devlet kurmak istemeleri durumunda Osmanlı Devleti’nin bunu kabul etmesi kararlaştırılmıştır. Ayrıca bu maddeler arasında Hicaz’ın bağımsız bir devlet olacağı maddesi yer almıştır.

Sevr Antlaşması’nın Önemi Nedir?

Sevr Antlaşması’nın Osmanlı Devleti’nin imzaladığı son antlaşmadır. Kurtuluş Savaşı sonrasında imzalanan Lozan Antlaşması sayesinde Sevr Antlaşması yürürlüğe konulamamıştır. Bu antlaşma Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra imzalanan ancak yürürlüğe girmeyen tek anlaşma özelliğine sahiptir. Bu anlaşmanın imzalanması Türk milletinin milli mücadeleye katılarak topraklarını savunmasını sağlamıştır. Anlaşma Mebusan Meclisi onayı alınmadığı için geçersiz sayılmıştır.

Sevr Antlaşması’nın Osmanlı Devleti’ne Etkileri Nelerdir?

İmzalanan Sevr Antlaşması ile Osmanlı Devleti’nin topraklarının paylaşılmasına onay verilmiştir. Antlaşmanın imzalanması sonrasında İtilaf devletleri toprak işgaline başlamıştır. Bu anlaşmayla Osmanlı Devleti topraklarını, ekonomik bağımsızlığını ve askeri gücünün kaybetmiştir. Bu anlaşma Osmanlı Devleti’nin imzaladığı son anlaşma olmuştur.

Sevr Antlaşması’nın Sonuçları Nelerdir?

Sevr Antlaşması’nın imzalanması sonrasında TBMM tarafından 19 Ağustos 1920 tarihinde alınan kararla antlaşmayı imzalayanları vatan haini ilan etmiştir. Toprakların işgal edilmesi Türk halkının vatanını korumasını ve milli mücadeleye katılmasını hızlandırmıştır. Kurtuluş Savaşı’nın sonucunda Türklerin galibiyetiyle bu antlaşma yerine 24 Temmuz 1923’te İtilaf Devletleri ile TBMM arasında Lozan Antlaşması imzalanmıştır. Bu anlaşmanın imzalanması ile şartları ağır olan SevrAntlaşması’nın geçersizliği kanıtlanmıştır.