Vietnam Savaşı Nasıl Başladı? Nedenleri ve Sonuçları Nelerdir?

İkinci Çinhindi Savaşı– ABD ve Güney Vietnam ile Doğu Bloku Devletleri Rusya, Çin, Kuzey Vietnam arasında yaşanan savaştır. 1955 yılında başlayan savaş 1975 yılında sona ermiştir.

Vietnam Savaşı Nasıl Başladı? Nedenleri ve Sonuçları Nelerdir? Bu yazımızda Vietnam Savaşı hakkında tüm merak edilenleri bulabilirsiniz.

Vietnam Savaşı Nasıl Başladı? Nedenleri Nelerdir?

Ho Chi Minh önderliğindeki Viet Minh’in 1954 yılında Fransa’ya karşı galip gelmesiyle birlikte Vietnam kuzey ve güney olmak üzere iki parçaya ayrıldı. Kuzeyde Ho Chi Minh başkanlığında kurulan, komünist Rusya yanlısı Kuzey Vietnam, güneyde ise Amerikan yanlısı İmparator Bao Dai liderliğinde kurulan Güney Vietnam. 1955 yılında komünizm karşıtı Ngo Dinh Diem referandumla imparatoru devirerek Güney Vietnam devlet başkanı oldu.

1954 yılınde Cenevre Konferansı’nda toplanan Birleşmiş Milletler aldığı kararla, 1956 yılında yapılacak bir referandumla, Vietnam’ın birleşmesini hedefliyordu. Kuzey’in lideri Ho Chi Minh Vietnam’ın tamamına komünist rejimi getirmeyi düşünüyordu.

Diem 1955 yılında kırsalda komünist propagandacılara karşı beklenmedik saldırılar düzenleyerek komünist altyapısını dağıtmaya çalıştı. Buna karşılık Ho Chi Minh 1957 yılında Güney Vietnam’a karşı gerilla hareketini başlattı. Viet Kong hükümet görevlilerine karşı bir dizi suikastler düzenledi.

John F. Kenedy Dönemi

1960 yılı sonunda güneydeki komünistleri örgütlemek için Ulusal Özgürlük Cephesi (NLF) kuruldu. Güney Vietnam ordusunun Viet Kong milisleriyle başa çıkamadığı çok açıktı. Viet Kong gerillaları kırsalda, ormanda, bataklıkta, Amerika destekli Güney Vietnam ordusundan çok daha tecrübeli ve başarılılardı.

1961 yılında başkan John F. Kenedy tarafından gönderilen ekip Diem’e askeri,teknik ve ekonomik yardım tavsiye etti. Kenedy’e göre eğer bir Güneydoğu Asya ülkesi komünist rejime girer ise birçok ülke bunu takip edecekti.

Bu düşünceye ‘’domino teorisi’’ adı verilmişti. Vietnam’daki olası bir başarı Kenedy’nin Güneydoğu Asya’daki özgür dünyasının temel taşını oluşturacaktı.

Komünistlerin kurduğu Ulusal Özgürlük Cephesine katılım her geçen gün artıyordu. 1962 yılına kadar kuzeydeki komünistlerin sayısı 12900’e ulaşmıştı. Çok sayıda Amerikan silahı Diem’in yozlaşmış askerleri tarafından Viet Kong’a satılmıştı.

1961 yılı sonunda Kenedy iki danışmanını Vietnam’a gönderdi. Danışmanlar Güney Vietnam’ın Viet Kong’a karşı savaşı kaybettiğini ve bunun Güney Vietnam tarafından geri döndürülemeyeceğini Kenedy’e iletti ve genişletilmiş bir askeri yardım planı önerdi.

Kenedy askeri bir müdahale yerine geniş kapsamlı bir yardım ve rehberlik programını savunuyordu. Bunun üzerine Güney Vietnam askerlerine rehberlik etmek için yeni bir ABD askeri yardım komutanlığı Saigon’da kuruldu.

1962 yılında Vietnam’daki ABD askeri personel sayısı 9000’e ulaşmıştı. Yeni Amerikan silahlarıyla donatılmış ve Amerikalı danışmanlarla çalışan Güney Vietnam ordusu Viet Kong’a karşı saldırılar düzenliyordu. Viet Kong askerleri yeni ve üstün Amerikan silahlarıyla nasıl başa çıkacağını öğrenmişti. Helikopterleri, makineli tüfekleri ve diğer son teknoloji silahları nasıl imha edeceklerini biliyorlardı.

Lyndon B. Johnson Dönemi

1963 yılında Güney Vietnam lideri Diem’in yüzlerce budisti komünistlere yardım ettiği gerekçesiyle idam ettirmesi Amerika’nın desteğini yitirmesine yol açtı. 1 Kasım 1963’te ABD’nin de gizli olarak destek verdiği darbe gerçekleşti. Diem darbeden 1 gün sonra kurşuna dizilerek öldürüldü.

Yerine General Nguyen başkan oldu. Diem’in ölümünden 3 hafta sonra Başkan Kenedy suikaste kurban edilerek öldürüldü.

Onun yerine başkanlığa Lyndon B. Johnson seçildi. Johnson Amerika’nın Güney Vietnam’a olan yardımlarını sürdürmeye kararlıydı. Diem’in ölümünden sonra sağlanan birlikle savaşın Güney Vietnam lehine döneceğini düşünenler hızlı bir şekilde hayal kırıklığına uğradı.

ABD Vietnam Savaşına Girmesinin Temel Nedeni?

1964’te General Nguyen diktatörlüğü güneyde hüküm sürdürmekteydi. Çin ve Rusya tarafından desteklenen Kuzey Vietnam Ordusu kazandığı başarılarında etkisiyle zafere daha çok inanmaktaydı. Pentagon Kuzey’i yıpratacak hava saldırıları planı hazırlıyordu.

2 Ağustos 1964’te USS Maddox savaş gemisi, Kuzey Vietnam botları tarafından Tomkin Körfezi’nde saldırıya uğradı. Saldırı sonrası USS Maddox’un isabet almadığı açıklandı. Johnson bu saldırıya karşılık ikinci bir destroyeri Turner Joy’u bölgeye gönderdi.

4 Ağustosta ikinci bir saldırı gerçekleştiği idda edildi. Saldırının olup olmadığının kesin olmamasına rağmen Johnson ve danışmanları saldırının gerçekleştiği konusunda ısrar edenlere inanmayı tercih etti.

Başkan Johnson Kuzey Vietnam deniz üslerine karşı hava saldırısı emri verdi ve tehditlere karşı herhangi bir askeri harekatta bulunmak için kongre desteği istedi. Beklediği destek ezici bir çoğunlukla sağlandı ve Johnson’a tam yetki verildi. 1964’te yapılan başkanlık seçimlerinden Johnson zaferle ayrıldı.

Bu süreçte Viet Kong kasıtlı olarak ABD askerlerine ve üslerine saldırıyordu.Johnson’un danışmanları Kuzey’e karşı yapılacak hava saldırılarının Güney Vietnam’a moral vereceğini ve ABD’ye olan bağlılığı güvence altına alacağını savunuyordu.

Şubat 1965’te ABD Kuzey Vietnam’a karşı Rolling Thunder olarak adlandırılan hava saldırılarını başlattı. Çin ve Sovyet Rusya’yı savaşa çekmemek için Çin sınırına yakın hedefler ve Rusya gemilerinin bulunduğu limanlar vurulmamalıydı.

Yapılan hava saldırılarının başarıya ulaşmaması üzerine General Westmoreland, Güney Vietnam ordusunun çöküşünü tahmin ediyordu. Haziran 1965’te Westmoreland ABD birliklerinin Kuzey Vietnam ve Viet Kong’a saldırmasını tavsiye etti.

Temmuz ayı sonlarında Johnson ABD’nin Vietnam’da kapsamlı bir savaşa girmesi için gereken son adımları atıyordu. 1965’da derhal 100.000 asker ve buna ek olarak 1966’da 100.000 asker gönderilmesine izin verildi. Savaş ilanı yapılmamıştı ve ülkeyi ekonomik olarak savaşa sokma girişimi yoktu. 1965 sonbaharında, ABD denizcileri, Batangan Yarımadası’nda la Drang vadisinde Viet Kong brlikleriyle savaştılar.

ABD düşmanı yenmek için hava ve topçu saldırıları, helikopterler, B52 bombardıman uçakları dahil olmak üzere tüm gücünü kullanıyordu. Westmoreland ABD’nin üstün teknoloji savaş gücüyle Viet Kong’u rahatlıkla yeneceğine inanıyordu.

Ona göre ABD tarafından sağlanan bu kalkanla Güney Vietnam güçleri Viet Kong’u rahatlıkla yerle bir edecek, bunun sonunda da komünist güçler anlaşma yapmaya razı olacaktı.

1966 ve 1967 yılları boyunca savaş devam etti. ABD savaşı kazandığını açıklıyordu fakat ABD askeri kayıpları her geçen gün daha da artıyordu. Halkta kafa karışıklığı hakimdi. 1967 yılı sonlarında Vietnam’daki ABD askeri sayısı 500 bini buluyordu. 15.058 ABD askeri ölmüş 109.527 ABD askeri yaralanmıştı.

ABD askerleri arasında savaşa karşı güvensizlik artıyor,protestolar başlıyordu. Televizyonda yayınlanan korkunç savaş görüntüleri halkı da etkilemişti. Ekim 1967’de 35.000 gösterici Pentagonun dışında savaş karşıtı bir eylem düzenledi.

1967 sonlarına gelindiğinde Hanoi’nin komünistleri ABD’nin başarı umutlarına kararlı bir darbe vurmak için uğraş gösteriyordu.

Richard M. Nixon Dönemi

31 Ocak 1968 de General Nguyen komutasındaki 70.000 askeri güç Güney Vietnam’daki 100’den fazla şehir ve kasabaya bir dizi şiddet saldırısı olan Tet Offensive harekatını başlattı. Tet saldirilarinin sonuçlarının Amerika halkını şoke etmesine rağmen General Westmoreland 200.000 ilave asker daha talep ediyordu.

Johnson tepkilerin artması ve desteğin azalması üzerine barış yolları aramaya başladı. Barış görüşmeleri ABD ile Kuzey Vietnam arasında Mayıs 1968 de Paris’te başladı. Fakat görüşmelerin çıkmaza girmesi sonucu Johnson koltuğunu kaybediyordu.

Yapılan seçimde yeni başkan Cumhuriyetçi Richard M. Nixon oldu. Nixon ABD halkinin savaşkarşıtı hareketini tersine döndürmeye çalıştı. Bunun için Vietnamizasyon planını devreye soktu.

Bu plan ABD birliklerini geri çekmek, hava ve topçu bombardımanını artırmak, Güney Vietnamlı askerlere eğitim ve silah vermek için yapılan bir programdı.

Mart 1968’de ABD askerlerinin My Lai köyünde 400 den fazla sivili katlettiği bir katliam yaşandı. Bu katliamdan sonra ülke geneli savaş karşıtı protestolar daha da arttı.

En büyük eylem 15 Kasım 1969’da Washington’da gerçekleşti. 250.000 den fazla gösterici Amerika’nin Vietnam’da çekilmesini istedi. 1970’de tedarik üslerini yok etmek için Güney Vietnam ile ortak olarak yapılan ABD operasyonuyla Kamboçya işgal edildi.

1972 Haziranında Güney Vietnam’a düzenlenen bir operasyonun başarısız olmasıyla komünistler barış için ikna oldu.

Kuzey Vietnam li liderler bir barış anlasmasi hazırladı. Fakat Saygon’daki liderlerin bunu reddetmesi üzerine başkan Nixon Hanoi ve Haipong‘a yönelik Noel Bombası adı verilen bombalama saldırılarını başlattı.

Vietnam Savaşı Nasıl Bitti? Sonuçları Nelerdir?

Ocak 1973′ te ABD ve Kuzey Vietnam iki ülke arasındaki düşmanlıklara son veren nihai bir barış anlaşması imzaladı. Kuzey ve Güney Vietnam arasındaki savaşlar 30 Nisan 1975’e kadar Saygon’da devam etti.20 yıldan fazla süren savaşın ardından kayıplar acı vericiydi. 2 Milyon Vietnam’li öldü, 3 milyon kişi yaralandı ve 12 milyon kişi mülteci olarak başka ülkelere sığındı. 58.000 ABD askeri öldü.

Ölmeden ülkesine dönen askerlerin birçoğu psikolojik tedavi gördü. Savaş sonucunda Kuzey’in galip gelmesiyle Kuzey ve Güney Vietnam birleştirildi. Komünist rejimin hakim olduğu Vietnam kuruldu.

Ho Chi Minh Kimdir?