Gök Tengri’nin Oğlu Kayra Han (Kayır Han)
Kayra Han’dan Türk ve Altay mitolojisinde yaratıcı ve baş tanrı olarak bahsedilir. Farklı isimlerle anılmaktadır. Bunlar Kayır Han, Kayırkan gibidir. Oğuzlarda ise Krayir olarak bilinir. Altay, Tuva, Yakut ve Hakas mitolojilerinde Kayra Han’a sıklıkla rastlanır. Babası ilk tanrı olan Gök Tengri’dir. Annesi yoktur. Gök Tengri dışında herşeyi Kayra Han’ın yarattığına inanılır.
Kayra Han’ın Oğulları Kimdir?
Kayra Han’ın dört tane oğlu bulunmaktadır. Bunlar Ülgen, Yer Tengri, Kızagan ve Mergen’dir. Kayra Han’ın oğulları onun özelliklerini temsil eder. Ülgen merhametini ve iyiliğini, Mergen bilgelik ve aklını, Kızagan intikam ve öfkesini temsil etmektedir.
Kayra Han’ın Özellikleri
Kayra Han göğün 17. katında oturmaktadır. Onu ilk tanrı olan Gök Tengri yaratmıştır. Kayra Han Gök Tengri hariç bütün herşeyi ve tüm tanrıları yaratmıştır. O Gök Tengri’den sonra gelir ve tanrıların en büyüğüdür. Onun dışındaki tanrılar onun emirlerini yerine getirmek için görevlendirilir. Aslında diğer tanrılar Kayra Han ile kıyaslandığında birer melek görevi görmektedir. Fakat İslam öncesi Türk kültüründe melek kavramı olmadığı için onlarda tanrı olarak bilinir.
Altaylıların yaratılış efsanesinde Kayra Han dünyanın yaratıcısıdır. Bu efsanede Kayra Han diğer bir tanrı Erlik Han‘ı cezalandırır. Erlik Han’a ceza olarak yeraltı tanrısı olma görevini verir.
Kayra Han yaz aylarını gökyüzünde, kış aylarını yeryüzünde geçirmektedir. Farklı renklerde yıldırımlar çaktırır. Kayra Han’ın yıldırımının çarptığı kişinin şaman olduğuna inanılır.
Uluğ Kayın ve Dokuz Türk Kavmi
Evrenin kaderi Kayra Han tarafından belirlenmektedir. Gök Tengri’nin oğlu yeryüzünü yarattıktan sonra dokuz dalı bulunan bir ağaç dikmiştir. Bu ağaç yeryüzü ve gökyüzünü birbirine bağlayan bir yaşam ağacıdır ve dalları gökyüzünü ayakta tutar. “Uluğ Kayın” olarak adlandırılır. Uluğ Kayın’ın kökleri yeraltı denizlerine kadar uzanır. Köklerinden yaşam suyu olan “Bengüsu” akar. Uluğ Kayın’ın dallarından insanların atası olan 9 kişi türemiştir. Dokuz boy bu insanların soyundan gelmektedir.
Kayra İsminin Anlamı Nedir?
Kayra ismi kay kökünden türetilmiştir. Kayra kelimesi lütuf, iyilik, ihsan anlamına gelir. Kayırmak kelimesiyle aynı kökten gelir. Kayırmak yada kayramak himaye etmek, lütfetmek anlamlarında kullanılır.
