1. Dünya Savaşı Tarihi

Resmi başlangıç tarihi 28 Temmuz 1914 olan ve etkisini ağırlıklı olarak Avrupa merkezli hissettiren 1. Dünya savaşı, 11 Kasım 1918’de sona ermiştir. Bu tarihten sonra ise karşı taarruzlar ile işgal edilen ülkeler ve bölgelerde yerel savaşlar yaşanmış, savaşın sonuçlarının belirlenmesinde ülkelerin kendi politikası belirlenmiştir.

Avrupa’da çıkar çatışmalarının yaşanması sebebi ile başlayan siyasi, ekonomik ve stratejik olaylar, Avusturya tahtı veliahdı Arşidük Franz Ferdinand’ın 28 Haziran 1914 günü, bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi sonucu tetiklenmiş ve bu kıvılcımın yarattığı büyük olaylar neticesinde ülkeler arası savaşa dönmüştür.

Savaş, Amerika Birleşik Devletleri’nin savaşa gireceği tarih olan 6 Nisan 1917’ye kadar, Avrupa’nın kendi savaşı olarak devam etmiş ve bu tarihten sonra ilk defa kıtalar arası savaşa dönmüştür.

Savaş sürecinde 70 milyon askeri personelin büyük çaplı hareketi ve savaşı söz konusu olurken, savaşan askerlerin 60 milyonu Avrupa topraklarında yaşayan, kalan 10 milyon asker ise Asya, Avustralya, Yeni Zelanda, Afrika, Amerika gibi kıtalardan gelen askerlerden oluşmaktadır.

Toplamda 9 milyon ölüm ile sonuçlanan 1. Dünya Savaşı, kanlı dünya tarihinin en ağır 5. savaşı olarak bilinirken, savaş sonrası dünya adeta baştan şekillenmiştir.

1. Dünya Savaşına Katılan Devletler

Savaşa katılan ülke ve imparatorluklar;

• Almanya İmparatorluğu
• Osmanlı Devleti
• Amerika Birleşik Devletleri (Sonradan)
• Avusturya Macaristan İmparatorluğu
• Birleşik Krallık
• Fransa Cumhuriyeti
• İtalya Krallığı
• Rus İmparatorluğu
• Yunanistan
• Karadağ
• Belçika
• Romanya
• Sırbistan
• Japonya
• Portekiz
• Bulgaristan

Olarak ortaya çıkmış ve bu süreçte dağılan İmparatorluklar neticesinde birçok yeni devletin ortaya çıkmasına sebep olmuşlardır.

İtilaf ve İttifak Devleri Hangi Devletlerden Oluşur?

1. Dünya savası sırasında İtilaf Devletleri Birleşik Krallık, Fransa Cumhuriyeti, Rusya İmparatorluğu, İtalya Krallığı, Japonya, Sırbistan, Romanya, Belçika, Karadağ, Yunanistan, Portekiz, ABD devletleri tarafından oluşturulurken, İttifak Devletleri ise Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu, Alman İmparatorluğu, Bulgaristan’dan oluşmuştur.

1. Dünya Savaşının Nedenleri Nelerdir?

1. Dünya savaşını ortaya çıkaran sebepler, siyasi, ekonomik ve ülkelerin ortaya koyduğu stratejik sebeplerden oluşmaktadır. Siyasi sebepler ise Avrupa’da yüzyıllardır süre gelen krallık ve imparatorlukların oluşturduğu temele dayanıyor.

Bu kavramlar göz önüne alındığında;

A) Siyasi nedenler;

1. Dünya Savaşı’nın başlamasına sebep olan en önemli siyasi neden, Avrupa’da Osmanlı İmparatorluğu’nun 14. yüzyıldan beri uyguladığı Katolik-Protestan ayrışmasının bir sonucu olarak, 16. yüzyılda Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu‘nun dağılmasıdır.

Bu durum, yaklaşık 250 yıl boyunca Avrupa’da dengelerin değişmesine ve Habsburg Hanedanı‘nın zayıflamasına sebep olmuştur. Özellikle Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nu zayıflatan bu gelişme, daha sonrasında sanayi ve sömürgecilik ile ilerleyen İngiltere ve Fransa merkezli bir güçlenmeye sebep olmuştur.

Her ne kadar Avrupa’nın Osmanlı ile birlikte Rusya üzerine yürümesi ve Rusları zayıf tutması söz konusu olsa da, sömürgecilik olaylarında Osmanlı İmparatorluğu, Alman İmparatorluğu ve İtalya Krallığı’nın nispeten devre dışı kalması, bu 3 büyük ülke için siyasi başarısızlıklar doğurmuştu.

Siyasi başarısızlıkların askeri sahaya da yansıması üzerine, teknolojik ilerlemeler ile İngiltere ve Fransa, diğer Avrupa devletlerine üstünlük sağlıyor, Alman ve İtalyan devletleri karşısında daha da güçlenmelerine sebep oluyordu. Savaşa kadar süren bu durum, Avrupa’nın siyasi ve iç karışıklığını yansıtmaktaydı. Bütün bu gelişmelere bağlı olarak Avusturya veliaht Arşidükünün öldürülmesi, siyasi olayların son noktası olmuştur.

B) Ekonomik nedenler;

Sanayi Devrimi ve Sömürgecilik, Avrupa devletlerinden özellikle İngiltere ve Fransa’yı çok güçlü kılmıştı. Sanayi devrimi sonrası gelişen, gelişmesi ile birlikte sömürgeciliğe hız kazandıran bu iki devlet, dünyanın dört bir yanına yayılmıştı. Öyle ki, Birleşik Krallık için güneş batmayan topraklar yakıştırması yapılırken, Fransa Afrika’nın neredeyse tamamını sömürüyordu. Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan ve İtalya Krallığının bu gücün dışında kalması, güç dengeleri ve ekonomik nedenleri doğurunca, savaş kaçınılmaz hale geldi.

C) Ülkelerin stratejileri;

Alman İmparatorluğu eski gücüne ulaşmak ve hanedanın desteği ile gelişmek, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Avrupa’da yeniden söz sahibi olmak, İngiltere ve Fransa’nın gücünü elinde tutmak, İtalyanların yeniden doğmak için strateji oluşturduğu ortamda, Osmanlı İmparatorluğu kaybettiği toprakları yeniden kazanmak için harekete geçmişti, Ruslar ise Panslavizm rüyasına yaklaşmak istiyordu. Tüm ülkeler, siyasal, askeri ve ekonomik anlamda kaybettiklerini yerine koymaya çalışırken, İngiltere ve Fransa gücünü korumak istiyordu. Stratejilerini bu şekilde oluşturan devletler için artık savaş başlamak üzereydi.

1.Dünya Savaşı Nasıl ve Ne Zaman Başladı?

28 Haziran 1914’te öldürülen Veliaht Franz Ferdinand, Habsburg Hanedanı’nın son veliahdı durumundaydı. Bu ölüm sonrası, Avusturya büyük tepki ortaya koydu ve Sırbistan’a Alman İmparatorluğu’nun desteği ile nota verdi. Panslavizm yanlısı Sırbistan ise Rusya’dan destek alarak kendisine tanınan sürede yanıt vermedi.

Bunun üzerine, Avusturya Belgrad’ı tarihler 28 Temmuz 1914’ü gösterdiğinde bombalamaya başladı. Bu durum 31 Temmuz’da Rusya’nın seferberlik ilan etmesine, Almanya’nın 1 Ağustos’ta Rusya, 3 Ağustos’ta Fransa’ya savaş ilan etmesine, 4 Ağustos’ta Almanya’nın Belçika’ya savaş başlatmasına ve bu gelişmeler sonrası İngiltere ve Fransa’nın Almanya’ya savaş ilan etmesine sebep oldu. Savaş bir anda 3 cephede başlamıştı.

1. Dünya Savaşı Cepheleri Nelerdir?

Almanların planı, hızla Belçika, Fransa ve Fransa üzerinden Rusya’yı işgal etmekti. Ancak, işler planlandığı gibi gitmedi. Alman İmparatorluğu’nun Belçika’da kaybettiği süre, savaşın süresini uzatacak ve durum siper savaşlarına çevrilecekti. Bunun üzerine, diğer ülkeler peşin sıra birbirlerine savaş ilan etmeye başladı. Ortaya çıkan İtilaf ve İttifak devletleri, artık 1. Dünya savaşının parçası durumundaydılar.

Batı Cephesi

Batı Cephesi, Almanya’nın batısında bulunan, Fransa, Hollanda, Belçika’yı hedef alan cepheydi. Savaş boyunca Fransa üzerinden hareket etmek ve sonrasında doğuya ilerlemek isteyen Almanya, bu cephede sıkışıp kalmıştır. Batı Cephesi savaşlarında 1,5 Milyon insanın öldüğü düşünülüyor.

Doğu Cephesi

Doğu Cephesi, Orta Avrupa ülkeleri, Doğu Avrupa ülkeleri, Avusturya-Macaristan ve Bulgaristan ile birlikte, Rusya ve Romanya’nın batı kısımlarıydı. Rusya’nın ağırlıklı olarak Galiçya cephesinden ilerlemek istemesi, bu bölgeden önce Avusturya-Macaristan, ardından Almanlar ile savaşmasını hedef aldığı cephedir. İlk etapta başarılı olan Rusya, 1917’de cephede ağır kayıplar vermesini takiben bu bölgeden çekilmiştir.

1. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler

Osmanlı cepheleri Kafkasya, Çanakkale, Hicaz-Yemen, Sina-Filistin, Irak, Galiçya, Balkan cephelerinden oluşuyordu. Savaşın en kanlı cepheleri ve en fazla yeni ülke oluşumuna sebep olan bu topraklar, Osmanlı Devleti’nin izlediği yanlış strateji sonrası imparatorluğun çöküşüne ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasına şahit olmuşlardır.

1. Dünya Savaşı Nasıl Sona Erdi?

1. Dünya Savaşı, 1918 yılında Almanya ve sonrasında Osmanlı İmparatorluğu için sonun başlangıcı olmuştur. Almanya, abluka altında kalarak hem diğer devletlere boyun eğmiş, hem de kendi içerisinde sivil ve askeri itaatsizliklere maruz kalmıştır. Rusya’nın savaştan çekilmesi sonrası Doğu Cephesi’ndeki güçleri Batı Cephesi’ne sevk eden Almanlar, bu bölgede Fransız, İngiliz, Amerikan güçlerine karşı savaşıp ilerlemeye çalışsa da geri püskürtülmüşlerdir. Almanya’nın ilerleyen vadede çok zor günler yaşamasına, güç kaybetmesine ve 2. dünya savaşına dek iç karışıklıklarına sebep olan savaş, en çok Osmanlı İmparatorluğu’na zarar vermiştir. 1. Dünya Savaşı sonrası, Osmanlı İmparatorluğu tarih sahnesinden silinmiştir.

1.Dünya Savaşının Sonuçları Nelerdir?

1. Dünya savaşı sonrasında, İngiltere Akdeniz ve Avrupa’nın en imtiyazlı devletlerinden biri haline gelmiş ve bu savaştan en karlı çıkan ülke durumundadır. İtalya’nın taraf olmadığı savaş sonucunda, en ağır kayıpları ise yıkılan devletler vermiştir. Savaş sonrası Almanya, Polonya, Avusturya, Macaristan, Çekoslovakya, Yugoslavya, Rusya, Letonya, Estonya, Litvanya ülkeleri kurulmuştur. Savaş sonrası Japonya ve ABD ekonomik anlamda karlı çıkarken, Osmanlı İmparatorluğu Mondros’u imzalayarak işgal altında kalmış ve bu savaşlar neticesinde yüzbinlerce şehit vermiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılması sonrası birçok yeni devlet kurulmuş ve Osmanlı İmparatorluğu’ndan geriye, Kurtuluş Savaşı sonrası Türkiye Cumhuriyeti kalmıştır.